 | این مقاله یک نوشتار توصیفی درباره یک مفهوم فقهی است و نمی‌تواند معیاری برای اعمال دینی باشد. برای اعمال دینی به منابع دیگر مراجعه کنید. |
نماز احتیاط، نمازی یک یا دو رکعتی است که به سبب شک در تعداد رکعت‌های نمازهای چهار رکعتی واجب می‌شود. در هفت مورد از شک‌های مربوط به تعداد رکعات نماز، با خواندن نماز احتیاط، نماز صحیح خواهد بود.
کیفیت نماز احتیاط
- این نماز از قیام، نیت نماز احتیاط، تکبیر، خواندن سوره حمد به‌تنهایی، رکوع، دو سجده، تشهد و سلام تشکیل شده است.
- نماز احتیاط اذان، اقامه، سوره و قنوت ندارد.
- در این نماز سوره حمد به صورت اِخفات (آهسته) خوانده می‌شود؛ هرچند که نماز اصلی، نماز عشاء باشد که مردان باید حمد و سوره را در آن بلند بخوانند.
- واجب است این نماز بلافاصله بعد از اتمام نماز اصلی و پیش از انجام کاری که صورت نماز را به هم می‌زند به نیت نماز احتیاط خوانده شود.
- رعایت همۀ شروط نمازهای واجب دیگر در نماز احتیاط هم واجب است.[۱]
شرایط وجوب نماز احتیاط
در هفت مورد به هنگام شک در تعداد رکعات نمازهای چهار رکعتی لازم است نماز احتیاط خوانده شود و نماز صحیح خواهد بود:[۲]
| محل شک | نوع شک | وظیفه نمازگزار | چگونگی نماز احتیاط | |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | بعد از سجده دوم | بین رکعت ۲ و ۳ | بنا را بر رکعت سوم می‌گذارد | یک رکعت ایستاده یا دو رکعت نشسته نماز احتیاط می‌خواند |
| ۲ | در هر حال نماز | بین رکعت ۳ و ۴ | بنا را بر چهار می‌گذارد | یک رکعت یا دو رکعت نشسته، نماز احتیاط می‌خواند |
| ۳ | بعد از سجده دوم | بین رکعت ۲ و ۴ | بنا را بر رکعت چهار می‌گذارد | دو رکعت نماز احتیاط ایستاده می‌خواند |
| ۴ | بعد از سجده دوم | بین رکعت ۲ و ۳ و ۴ | بنا را بر چهار می‌گذارد | دو رکعت ایستاده و دو رکعت نشسته، نماز احتیاط به جا می‌آورد |
| ۵ | در حال ایستاده | بین رکعت ۴و ۵ | باید بنشیند و نماز را تمام کند | یک رکعت ایستاده یا دو رکعت نشسته، نماز می‌خواند |
| ۶ | در حال ایستاده | بین رکعت ۳ و ۵ | باید بنشیند و نماز را تمام کند | دو رکعت نماز احتیاط ایستاده به جا آورد |
| ۷ | در حال ایستاده | بین رکعت ۳ و ۴ و ۵ | باید بنشیند و نماز را تمام کند | دو رکعت ایستاده و بعد دو رکعت نشسته نمازاحتیاط می‌خواند |
منظور از شک در اینجا احتمال مساوی ۵۰% نسبت به دو طرف شک است، ولی اگر نسبت به یک طرف احتمال بیشتری داده شود بنا را بر همین احتمال گذاشته و نماز بدون نیاز به خواندن نماز احتیاط صحیح خواهد بود.
پانویس
- ↑ علامه حلی، مفتاح الکرامة، ج۹، ص۵۴۱، و مدرسی، فقه الخلل، ج۱، ص۶۳ و نجفی، رساله شریفه مجمع الرسائل، ص۳۲۹
- ↑ صدر، الفتاوی الواضحه، ج۱، ص۵۵۹ و ۵۶۰
منابع
- حسن بن یوسف (علامه حلی)، محمدباقر خالصی و محمدجواد بن محمد حسینی عاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
- صدر، محمدباقر، الفتاوی الواضحه وفقاً لمذهب اهل البیت علیهم السلام (طبع قدیم)، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ ه.ق.
- مدرسی، سید محمد تقی المدرسی، فقه الخلل و احکام سائرالصلوات، تهران، دار محبی الحسین(ع)، ۱۴۲۰ ه.ق.
- نجفی، محمدحسن (صاحب جواهر) و دیگران، رساله شریفه مجمع الرسائل (المحشَّی)، مشهد، مؤسسه حضرت صاحب الزمان، ۱۳۷۳ش.