مشاهده اصل خبر نمازهای مستحبی زیاد است و آنها را نافله گویند و بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله‌های شبانه روز بیشتر سفارش شده و آنها را در غیر روز جمعه سی و چهار ركعتند كه هشت ركعت آن نافله ظهر و هشت ركعت نافله عصر و چهار ركعت نافله مغرب و دو ركعت نافله عشا ویازده ركعت نافله شب و دو ركعت نافله صبح میباشد و چون دو ركعت نافله عشا را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند ، یك ركعت حساب میشود . ولی در روز جمعه بر شانزده ركعت نافله ظهر و عصر ، چهار ركعت اضافه میشود .
پارسینه
فلسفه نمازهاي نافله چيست؟ و چگونه مي توان از آن بهره برداري بالايي نمود؟
در روايات وارد گشته که نمازهاي نافله مانند سدي هستند که از نمازهاي واجب محافظت مي کنند يا موجب جبران نقائص نماز مي گردند.
امام سجاد(ع) فرمودند: «حق تعالي تدارک خواهد فرمود نقصان نمازهايتان را به نمازهاي نافله» (منتهي الامال، تاريخ امام سجاد(ع«
البته برخي از نمازهاي مستحبي اثرات مخصوص به خودي نيز دارند مانند نماز شب که خواص متعددي در روايات براي آن بيان شده مانند تقويت ايمان و انس به خداوند، زيادي روزي، زيبايي چهره و... .
يا نماز جعفر طيار که براي برآورده شدن حاجت يا رفع مشکل خوانده مي شود يا نماز شکر که موجب ازدياد نعمت مي گردد و طريقه بهره برداري کامل از نوافل همان شيوه اي است که خود معصومين(ع) به نسبت به انجام نوافل دستور داده اند، يعني به هيچ وجه کمترين تغييري در آن ايجاد نکنيم.
تمام نمازهاى يوميه براى خود نماز نافلهاى دارند كه به صورت دو ركعتى همانند نماز صبح خوانده مىشود .
نماز های نافله روزانه
نافله صبح: دو ركعت قبل از نماز صبح.
نافله ظهر : 4 تا دو ركعتى قبل از نماز ظهر.
نافله عصر: 4 تا دو ركعتى قبل از نماز عصر.
نافله مغرب: 2 تا دو ركعتى بعد از نماز مغرب.
نافله عشا: يك دو ركعتى به صورت نشسته.
نماز نافله شب
نماز شب 11ركعت است. که به صورت 5 تا دو رکعتی و 1 تا یک رکعتی خوانده می شود.
4تا دو ركعتى اوّل به نيّت نماز نافله شب.
1 دو ركعتى به نيّت نماز نافله شفع.
1 يك ركعتى به نيت نافله وتر.
کیفیت و نحوه خواندن نافله صبح
دو رکعت است که وقت آن از نصف شب به اندازه گذاشتن 11 رکعت نماز شب است تا نزدیکی طلوع آفتاب که سرخی آفتاب و حمره مشرقیه پدیدار گردد اما بهتر است بعد از فجر اول و قبل از نماز صبح خوانده شود و در رکعت اول آن بعد از حمد سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت دوم بعد از حمد سوره توحید خوانده شود.
بین نافله نماز صبح و نماز صبح بهتر است سه تا صلوات بفرستد
که هر کس چنین کند خداوند روی او ا از حرارت آتش جهنم نگه می دارد .
سپس سجده شکر کند و بعد از اذان و اقامه ، مشغول نماز صبح شود .
و بعد از نماز صبح هم اگر حوصله داشته باشید دعای عهد و زیارت آل یاسین و زیارت عاشورا و دعای صباح
کیفیت و نحوه خواندن نماز شب
نماز شب 11 رکعت است که می شود آن را به دو صورت خلاصه و آسان ، و یا مقداری مفصل تر و همراه با دعاهای ماثوره و قرائت قرآن خواند .
اما طریق آسان آن عبارت است از اینکه:
انسان حدود نیم ساعت به اذان صبح مانده از خواب بیدار شود و بعد از وضو ، چهار تا دو رکعتی عینا مثل نماز صبح به نیت نافله شب بخواند یعنی در هر رکعت بعد از حمد یک بار قل هو الله احد یا یکی از سوره های کوچک را بخواند . که در مجموع 8 رکعت می شود.
بعد دو رکعت به نیت نماز شفع بخواند که در رکعت اول بعد از حمد سوره قل اعوذ برب الناس و در رکعت دوم بعد از حمد سوره قل اعوذ برب الفلق را بخواند و نماز را تمام کند
بعدهم یک رکعت به نام نماز وتر است که بعد از حمد یک مرتبه قل هو الله احد یا بهتر است سه مرتبه قل هو الله احد و یک مرتبه قل اعوذ برب الفلق و یک مرتبه قل اعوذ برب الناس را بخواند و بعد قنوت بگیرد و 7 مرتبه بگوید :
((هذا مـَقامُ العائـِذِ بِکَ مِنَ الـنـّّار ))
و سپس با دست چپ قنوت بگیرد و به دست راست تسبیح بگیرد و 70 مرتبه بگوید :
(( استغفر الله ربی و اتوب الیه )) یا ((استغفر الله و اتوب الــیه ))
سپس 300 مرتبه بگویدالــعفو
که اگر یک تسبیح صد دانه به دست بگیرد و هر دانه تسبیح را سه بار بگوید الــعفــو با یک دور تسبیح 300 مرتبه الـعــفو تمام می شود و در مجموع 300 مرتبه الــعفــو را در 3
دقیقه می شود گفت .
بعد هم برای 40 نفر مومن دعا و استغفار کند مثلا بگوید اللهم اغفر ابی ، یا فارسی بگوید خدایا پدرم را بیامرز ، مادرم را بیامرز ، فلانی را بیامرز و ..... افراد زنده و مرده در اینجا فرقی ندارند ، برای زنده ها هم صحیح است استغفار کند و در پایان بگوید :
((رَبَّ اغفـِرلی و ارحَمنی و تــُب عَلی إنَکَ أنتَ التـٌٌوابُ الغَفــُورُ الـَّرحیم))
سپس به رکوع و سجده برود و نماز را تمام کند و بعد از آن تسبیح حضرت زهرا (ع) را انجام دهد. و همچین آیت الکرسی رو بخواند .
اگر انصاف به خرج دهیم باید حتما همه ما حداقل این روش آسان و راحت نماز شب را ترک نکنیم و خودمان را در زمره متهجدان و عابدان و نماز شب خوانان قرار بدهیم .
اما اگر ما تصمیم جدی بگیریم خداوند هم کمک خواهد کرد ، زیرا که خداوند نماز شب را خیلی دوست دارد و به دنبال بهانه است تا مسلملنان و خاصه شیعیان علی بن ابی طالب (ع) را به بهشت ببرد ، بیایید ما این بهانه را درست کنیم تا خداوند ما را در زمره نماز شب خوانان واقعی و عابدان و زاهدان و متهجدان حقیقی قرار دهد.
خوب هر مقدار که از وقت باقی مانده تا اذان صبح مشغول قرائت قرآن شود که ثواب زیادی دارد و خداوند متعال در سوره مزمل پیامبر (ص) را مکلف می کند که مشغول ترتیل قرآن شود که همان قرائت همراه با تامل و تفکر در آیات قرآن است که توضیح بیشترش در بخش نماز شب از دیدگاه قرآن آمده است .
همچنین خواندن مناجات خمس عشره بسیار ثواب دارد
فضیلت نماز شب
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیكو و انسان را خوشبو می گرداند، رزق را زیاد و قرض را ادا می كند، اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد».
رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «نماز شب وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائكه».
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «در خانه هایی كه نماز شب خوانده می شود و قرآن تلاوت می گردد، آن خانه ها نزد آسمانیان هم چون ستاره درخشانند».
سوالات متداول نماز نافله
سؤال: كيفيت خواندن نافله هاى نشسته را بيان فرماييد؟ (نحوه نشستن، خم شدن در ركوع و…)
جواب: كيفيت نشستن درنافله ها همان هيئت نشستن در تشهد نماز است، و مقدار خم شدن در ركوع به مقدار معمول و ميسور براي شخص نشسته است، و كمتر از آن هم ولو با اشاره چه بسا مانعي نداشته باشد.
سؤال: آيا كيفيت نمازهاى نافله با نمازهاى واجب فرقى دارد؟ (در مورد افتتاحيات، قرائت، كيفيت ركوع و سجود، نشستن و اختتاميات)
جواب: نحوه انجام اجزاء نماز در فريضه و نافله يكسان است، و آداب و اذكار وارده در باب فرائض؛ رعايت آن در نوافل مستحبى مانعى ندارد، هر چند بناي شرع در نوافل ترخيص و تخفيف است، و اين به جهت حفظ نشاط بندگان در عبادت و عدم ملالت نفس ايشان از طاعت مي باشد.
سؤال: اگر انسان در محيط كار بود يا جائي كه دائماً سر و كار با افراد دارد، و وقت نماز شد خصوصاً نماز ظهر و به جهت فضيلت مخفي اقامه شدن نوافل از يك طرف، و همچنين اينكه ديگران توجه پيدا مى كنند و در چشم ديگران مى افتد: الف) چگونه عمل نمايد كه از نوافل محروم نشود و در چشم ديگران هم نيفتد؟ (حتى اگر تلاش بشود به جهت مخفي بودن آن ولى به هر حال براي ديگران آشكار مى شود). ب) آيا در چنين شرايطى مى توان نوافل را قبل از اذان ظهر خواند؟
جواب: مى تواند نوافل ظهر را در اوّل اذان در فرصت تجمع مأمومين براي نماز، و هنگام اداء نماز ظهر (ديگران به جماعت) بطور فرادى ولى همراه جمع خوانده، و نماز ظهر فريضه خود را همراه با نماز عصر ايشان كه متوالياً مى خوانند بجاي آورد. و ملاحظه خلق، در عدم تزاحم با رعايت حق خالق جايز است، و الا در تزاحم؛ مراعات و ملاحظه مخلوق شرك است. البته در صورت اضطرار نوافل را قبل از ظهر مى تواند بخواند، ولى نه بطور مستمر، كه مرجوح است.
سؤال: اگر فرايضي بر عهده انسان باشد مثل نماز پدر بر گردن پسر و يا واجبات فوت شده، و انسان بخواهد آنها را ادا كند آيا بهتر است نوافل را بجا آورد و يا اينكه ابتدا بايد تمام نمازهاي واجب را بجا آورد؟
جواب: وجود نماز واجب به ذمّه شخص؛ مانع از انجام نوافل نيست، ولى اگر اتيان نوافل مانع از توفيق به قضاي واجبات مى گردد؛ قضاي واجب را مقدم دارد، ولى اين شامل اقلّ صلاة الليل يعنى نماز شفع و وتر نمى گردد، پس اين را ترك ننمايد ولو به قصد قضاي واجب.
سؤال: در مسافرتهائي كه با اتوبوس انجام مى گيرد و انسان براي نماز صبح در بين راه مى باشد با توجه به اينكه رانندگان عموماً مدتى بعد از اذان صبح يا نزديك طلوع آفتاب براي نماز صبح توقف مى نمايند تكليف براي انجام اقلّ صلاة الليل (نماز شفع و وتر) چيست؟
جواب: در صورت خوف ذهاب وقت، مي تواند در حال سوار بودن (بقدر ممكن) نوافل ليل و شفع و وتر را انجام دهد.
سؤال: شخصي كه مقيد به خواندن نوافل است در هنگامي كه مثلاً نافله ظهر مى خواند بين خواندن نافله، وقت نماز ظهر داخل مى شود آيا مى تواند ادامه نافله را بعد از اداء نماز ظهر بخواند؟ البته بغير از نافله عشاء كه بعد از اداء نماز مى باشد حكم بقيه نمازها (صبح و عصر و مغرب) را بيان بفرماييد.
جواب: نافله را ادامه دهد تا تمام شود، و سپس فريضه را بجاي آورد، مگر بجهت درك جماعت مؤمن عارف كه بقيه نافله را پس از فريضه به جماعت، تمام مى كند.
سؤال: در نماز مستحبّى ، ثواب ايستاده با نشسته فرقي دارد يا خير؟
جواب: ايستاده افضل است.
سؤال: آيا نماز غفيله را مى توان بجاى دو ركعت از نافله هاى مغرب خواند؟
جواب:مى توان دو ركعت از نافله مغرب را به صورت نماز غفيله بجا آورد.
سؤال: در نمازهاى نوافل وزيارت و نماز واجب يوميّه آيا ميتوان به گفتن صرف تكبيرات افتتاحيه بدون خواندن دعاهاى پس از آن جهت درك فضيلت آن اقدام كرد؟
جواب:مانعى ندارد.
سؤال: در نماز شفع و وتر آيا بايد كيفيّت خاصّى لحاظ شود يا اينكه به همان صورت نمازهاى يوميّه كفايت مى كند؟
جواب:مانند نمازهاي يوميه بوده الا اينكه نافله شفع دو ركعت و جداي از نافله يك ركعتي وتر مي باشد، وتفصيل آداب آن در كتب ادعيه و اعمال از حديث شريف مفصّلاً نقل شده است. ا
سؤال: در بعض نمازهاى وارده در أيّام و ليالى خاصّ سور خاصّى براى قرائت بعد از حمد مشخّص شده وگاهى بايد مكرّر خوانده شوند آيا مى توان اين نمازها را نيز بصورت نمازهاى معمولى خواند؟
جواب:چه بسا مانعى ندارد ولى آثار مخصوصه آن مرهون كيفيّت مخصوصه آن همراه با قبول مولا مى باشد.
سؤال: نافله جمعه: چهار ركعت ديگر اضافه دارد در وقت ظهر، اما دقيقاً كي و چه وقتي خوانده مي شود؟ چون وقت نماز ظهر روز جمعه تنگـ است؟
جواب: نوافل روز جمعه كه بجاي نافله ظهر و عصر روزهاي ديگر است؛ مجموعا بيست ركعت بوده كه: شش ركعت آن در اول روز پس از طلوع آفتاب، و شش ركعت آن در هنگام ضحى كه ميانه طلوع و زوال آفتاب است، و در هشت ركعت بقيه اختيار دارد كه: دو ركعت پس از زوال و قبل از فريضه ظهر يا جمعه، و شش ركعت پس از آن بجاى آورد؛ يا اينكه شش ركعت پيش از زوال و دو ركعت پس از زوال و قبل از فريضه بجاى آورد؛ البته روش أوّل أولى است.
سؤال: آيا نماز مستحبّى كه داراى كيفيّت خاصّى است (مانند نماز غفيله) را مى توان بجاى نافله هاى يوميه خواند؟
جواب: هركدام جاى خود را دارند، ولى مي توان نافله را به صورت نماز غفيله و مانند آن بجاى آورد.
سؤال: آيا ميتوان يك نماز مستحبى را براى چند نيّت مختلف خواند؟
جواب: خواندن يك نماز به نيابت استحبابي از چند نفر مانعى ندارد، ولى خواندن يك نماز به جاى چند عنوان نماز درست نيست، اما اگر نماز نافله يوميه را در وقتي كه نماز مستحبي مخصوصي وارد شده به اين صورت بخواند اشكالي نداشته و ضمن توفيق اداي نافله به ثواب آن نماز مخصوص نيز نائل شده است، مانند اينكه نافله مغرب را بعد از نماز فريضه مغرب به نيت اداي نافله به صورت نماز غفيله بخواند.
سؤال:آيا در نوافل بايد افتتاحيه و سلام نماز به صورت كامل خوانده شود؟
جواب:وقتي در مورد فرايض يوميه؛ موارد مزبور به نحو استحباب و تأكيد وارد شده باشد، ديگر در نوافل به نحو فرض نمي باشد.
س 105_ تعداد نمازهاي مستحب چه قدر است و به آنها چه مي گويند؟
ج_ نمازهاي مستحب بسيار است و آنها را «نافله» مي گويند.
س 106_ برخواندن كلام «نافله» را سفارش شده است؟
ج_ بر خواندن نافله هاي شبانه روز بيشتر سفارش شده است.
س 107_ نافله هاي شبانه روز چند ركعت است؟
ج_ در غير روز جمعه سي و چهار ركعت مي باشند.
س 108_ ظهر و عصر چند ركعت نافله دارند؟
ج_ هشت ركعت نافله ظهر و هشت ركعت نافله عصر.
س 109_ نافله هاي مغرب و عشاء چند ركعت است؟
ج_ چهار ركعت نافله مغرب، دو ركعت نافله عشاء.
س 110_ نافله شب و صبح چند ركعت است؟
ج_ يازده ركعت نافله شب و دو ركعت نافله صبح.
س 111_ دو ركعت نافله عشا كه نشسته خوانده مي شود، چند ركعت محسوب مي شود؟
ج_ يك ركعت حساب مي شود.
س 112_ در روز جمعه چند ركعت نافله وجود دارد؟
ج_ در روز جمعه بر شانزده ركعت نافله ظهر و عصر، چهار ركعت اضافه مي گردد.
س 113_ نافله ها چگونه خوانده مي شود؟
ج_ تمام نافله ها دو ركعت دو ركعت، خوانده مي شود، مانند نماز صبح.
س 114_ يازده ركعت نافله شب را چگونه و با چه نيتي بايد خواند؟
ج_ هشت ركعت آن بايد به نيت نافله شب، دو ركعت آن به نيت «نماز شفع» و يك ركعت آن به نيت «نماز وتر» خوانده شود.
س 115_ آيا مي توان نمازهاي نافله را نشسته خواند؟
ج_ نمازهاي نافله را نشسته مي توان خواند.
س 116_ در صورتي كه نماز نافله را نشسته بخوانند، تعداد ركعات را چگونه حساب نمايند؟
ج_ بهتر است دو ركعت نماز نافله نشسته را يك ركعت حساب كند.مثلاًًًً كسي كه مي خواهد نافله ظهر را كه هشت ركعت است نشسته بخواند، بهتر است شانزده ركعت بخواند و اگر مي خواهد نماز وتر را نشسته بخواند، دو نماز يك ركعتي به صورت نشسته بخواند.
س 117_ چه نافله هايي در سفر ساقط مي شوند؟
ج_ نافله ظهر و عصر در سفر، ساقط مي شود. اما نافله عشاء اگر به رجاي مطلوبيت بخواند، مانعي ندارد.
منبع(+)
۱۳۹۴/۱۰/۲۳