نافله مغرب مکارم

پرسش : ثلثان شدن چیست و چه چیزی را تطهیر می کند؟ پاسخ : هرگاه آب انگور با آتش بجوشد نجس نيست، ولى خوردنش حرام ‏است، امّا اگر آن قدر بجوشد كه دو قسمت آن بخار شود و يك قسمت بماند، حلال مى‏شود و اگر خود به خود به جوش آيد و مست كننده شود حرام و نجس است و تنها با سركه شدن پاك و حلال مى‏شود. پرسش : در روستاى ما شیره انگور را به طریق زیر تهیّه مى کنند : « ابتدا انگورها را مى چینند، و در حوضهاى مخصوص ریخته، و مى شویند. سپس انگورها را لِه کرده و آب آن را مى گیرند. پس از آن، خاک مخصوصى با آن مخلوط کرده، و آن را رها مى کنند، تا ته نشین شود. آنگاه آب انگور را در ظرفهاى مخصوص بزرگى مى ریزند، و آن را به وسیله آتش مى جوشانند، تا یک سوم یا یک چهارم آن تبخیر شود. سپس باقیمانده آن را در ظرفهاى کوچکتر ریخته و در آفتاب قرار مى دهند، تا دو ثلث، یا بیشتر آن، تبخیر شود، در حدّى که سفت مى شود.» با توجّه به توضیحات بالا لطفاً بفرمایید : آیا خوردن شیره اى که به این طریق به دست آمده حلال است؟ و بر فرض حرمت، آیا نجس هم مى باشد؟ وظیفه کسانى که سال هاى متمادى به این طریق، شیره تهیّه کرده، و خود مصرف نموده، و مقدار زیادى از آن را به فروش رسانده اند، چیست؟ پاسخ : چنین شیره اى نجس نیست؛ ولى خوردن و معامله آن اشکال دارد. باید آن را با آتش ثلثان کنند. پرسش : دستگاهی است که ظرف مدّت دوازده ساعت، انگور را به کشمش تبدیل می کند. ممکن است بر اثر حرارت و در نتیجه جوش آمدن آب داخل انگور این کار انجام شود، استفاده از این انگورها چه حکمی دارد؟ پاسخ : بعد از تبدیل شدن انگور به کشمش، قطعا آب داخل انگور ثلثان شده است چون در دانه کشمش آبی باقی نمی ماند، پس استفاده از این کشمش ها اشکال ندارد. پرسش : آيا راه رفتن روى موزاييك كف پا را پاك مى كند؟ پاسخ : آرى پاك مى كند. پرسش : اگر ته کفش نجس باشد با راه رفتن روی سرامیک پاک می شود؟ پاسخ : پاک نمی شود. پرسش : آیا زمین، کف چرخ های وسایل نقلیه مانند ویلچر را پاک می کند؟ نوک عصا را چطور؟ پاسخ : زمین کف دست یا زانوی کسی که با دست و زانو راه می رود و پاهای مصنوعی و ته عصا و نعل چهارپایان و چرخ اتومبیل و مانند اینها را نیز پاک می کند. پرسش : زمین با چه شرایطی و چه چیزهایی را پاک می کند؟ پاسخ : اگر پاى انسان يا ته كفش او بر اثر راه رفتن روى زمين نجس، نجس شود با راه رفتن روى زمين پاك، يا كشيدن بر زمين، پاك مى‏شود، به شرط اين‏كه زمين پاك و خشك باشد و عين نجاست زايل گردد و نيز بايد زمين خاك، يا سنگ، يا آجر فرش، يا سيمان و يا مانند آن باشد. امّا با راه‏رفتن روى فرش و حصير و سبزه، كف پا و ته كفش نجس، پاك نمى‏شود. پرسش : چند قدم باید روی زمین راه برویم تا کف پا و ته کفش تطهیر شود؟ پاسخ : براى پاك شدن كف پا و ته كفش اگر مختصرى راه برود يا پا را بر زمين كشد كافى است، ولى بهتراست لااقل پانزده ذراع (تقريباً 5/ 7 متر) راه برود. پرسش : اگر روی آسفالت راه برویم، کف پا و ته کفش نجس تطهیر می شود؟ پاسخ : آری؛ با راه‏ رفتن روى آسفالت پاك مى‏شود. پرسش : برطرف شدن عین نجاست چه چیزهایی را تطهیر می کند؟ پاسخ : هرگاه بدن حيوان، نجس شود همين كه عين نجاست برطرف شود، بدن حيوان پاك مى‏گردد، مثلًا اگر منقار پرنده خون آلود باشد يا حيوانى روى چيزهاى آلوده بنشيند، همين كه خون و آلودگى برطرف شد، بدن حيوان پاك است. پرسش : زوال عین در حیوانات موجب پاک شدن می شود. آیا نمی توان گفت که این مساله در غیر حیوان (کلیه جمادات به غیر از لباس و بدن و سایر چیزهایی که در ارتباط با انسان هستند) به طریق اولی صادق است؟ پاسخ : این حکم تنها در مورد حیوانات است و در غیر آنها جاری نیست. پرسش : اگر شک داشته باشیم نجاست به غذای لای دندان رسیده یا نه، خوردن آن چه حکمی دارد؟ پاسخ : هرگاه غذا در دهان یا لاى دندان ها باقى مانده باشد و داخل دهان خون بیاید، چنانچه نداند که خون به غذا سرایت کرده، خوردن آن غذا اشکالی ندارد ولی اگر می داند که خون به آن رسیده، نجس نیست ولی خوردن آن غذا حرام است مگر اینکه خون در آن غذا مستهلک شود. پرسش : چگونه باید تشخیص دهیم در موردی انقلاب صورت گرفته یا استحاله؟ پاسخ : انقلاب تغییر صوری است ولی استحاله تغییر ماهیت است. مثال برای انقلاب، تبدیل شراب به سرکه است که تغییر صوری است ولی استحاله مانند تبدیل سگ به نمک. پرسش : اگرگل نجس باشد آیا گلابش پاك است؟ پاسخ : گلاب پاک است. پرسش : در استفتائات ج 1 سؤال 59 در پاسخ مي فرماييد: « اگر يقين داشته باشيم که ژلاتين از ماده حرام و نجس گرفته شده، استحاله صدق نمي کند، اما راه ديگري براي حلّيت و طهارت آن وجود دارد ». منظور از راه ديگر چيست؟ پاسخ : ممکن است در ژلاتين نتوان استصحاب حکم همان موضوع را کرد، زيرا ژلاتين ماده اي غير از مواد اوليه آن باشد. ولي در عين حال فتواي ما احتياط در ترک استفاده از اين نوع ژلاتين است. پرسش : چه چیزهایی، نجاسات را پاک می کنند؟ پاسخ : مطهّرات به چيزهايى گفته مى‏شود كه نجس را پاك مى‏كند و آن 12 چيز است: 1- آب 2- زمين 3- آفتاب 4- استحاله 5- انقلاب 6- ثلثان شدن 7- انتقال‏ 8- اسلام 9- تبعيّت 10- برطرف شدن عين نجاست 11- استبراء حيوان نجاستخوار 12- غايب شدن مسلمان. پرسش : استحاله چیست و در چه صورت، اشیاء نجس را تطهیر می کند؟ پاسخ : هرگاه عين نجس چنان تغيير يابد كه آن نام از آن برداشته و نام ديگرى به آن داده شود، پاك مى‏گردد و مى‏گويند «استحاله» شده است، مثل اين‏كه سگ در نمكزار فرو رود و مبدّل به نمك شود. همچنين اگر چيزى كه نجس شده است بكلّى تغيير يابد، مثل اين‏كه چوب نجس را بسوزانند و خاكستر كنند، يا آب نجس تبديل به بخار شود، امّا اگر تنها صنعت آن تغيير كند مثل اين‏كه گندم نجس را آرد كنند، پاك نمى‏شود. پرسش : آیا كوزه يا آجرى را كه از گل نجس ساخته ‏اند، پاک است؟ پاسخ : نجس است. پرسش : اگر لباسى را غیر مسلمان شسته باشد، ولى لباس در آفتاب خشک شده باشد، آیا آن لباس پاک است؟ پاسخ : آفتاب لباس را پاک نمى کند، فقط اشیاى غیر منقول اگر با آفتاب خشک شود پاک مى شود و در تماسّ دست غیر مسلمان، اگر رطوبت سرایت کننده اى در دست باشد، احتیاطاً آب مى کشید و اگر احتمال بدهید با ماشین لباسشویى یا با دستکش شسته است، آن هم پاک است و جستجو لازم نیست. پرسش : تابش آفتاب چه چیزهایی را تطهیر می کند؟

پاسخ : تابش آفتاب، زمين و پشت بام را پاك مى‏كند، و همچنین ظاهر ساختمان و درب و پنجره و مانند آن . پرسش : با چه شرایطی، چیزهای نجس توسط آفتاب تطهیر می شود؟ پاسخ : براى پاك شدن زمين و پشت ‏بام با تابش آفتاب چند شرط است : اوّل اين‏كه چيز نجس داراى رطوبت مسرى باشد، بنابراين اگر خشك باشد بايد آن را قبلًا تر كنند، تا بوسيله آفتاب خشك گردد. دوم اين كه عين نجاست را قبلًا برطرف سازد. سوم اين كه آفتاب مستقيماً بر آن بتابد، نه از پشت ابر و مانند آن، مگر اين كه ابر بقدرى نازك باشد كه مانع تابش آفتاب نشود ولى تابش از پشت شيشه مانعى ندارد. چهارم اين‏كه چيز نجس به واسطه تابش آفتاب خشك شود، امّا اگر به كمك باد يا وسيله حرارت ديگرى خشك شود كافى نيست، مگر اين‏كه بسيار كم باشد كه بگويند با آفتاب خشك شده پرسش : نظر حضرت عالی در خصوص تعریف و قلمرو حریم خصوصی افراد چیست؟ پاسخ : منظور از حریم خصوصی اموری است که جزء اسرار و مسائل شخصی محسوب می شود.

پرسش : منظور از مفسده در مقام ترک یا وجوب عمل به امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ پاسخ : مفسده در لغت به چیزی گفته می شود که علت فساد و تباهی است و در اصطلاح فقه، در حوزه احکام فردی به هر چیزی گفته می شود که زمینه گناه را برای انسان فراهم می کند و در حوزه احکام اجتماعی چیزی است که موجب بروز ناهنجاری، درگیری و اختلاف، سستی عقاید مردم و ضررهای مختلف می گردد که در جای خود مورد استفاده قرار می گیرد. پرسش : چنانچه یکی از شروط ذکر شده در باب امر به معروف و نهی از منکر وجود نداشته باشد، این فریضه از شخص ساقط می شود؟ پاسخ : همه شرایط شرعى باید در آن جمع شود. پرسش : آیا کسی که امر به معروف می کند باید دارای شرایطی باشد تا این کار بر او واجب گردد. پاسخ : امر به معروف و نهى از منكر بر تمام افراد عاقل و بالغ با شرايط زير واجب است: 1- كسى كه مى‏خواهد امر و نهى كند بايد يقين داشته باشد كه طرف مقابل مشغول انجام حرام يا ترك واجبى است. 2- احتمال دهد كه امر و نهى او اثردارد، خواه اثر فورى داشته باشد يا غير فورى، كامل يا ناقص، بنابراين اگر بداند هيچ اثر نمى‏كند واجب نيست. 3- در امر و نهى او مفسده و ضررى نباشد، پس اگر بداند يا خوف اين باشد كه امر يا نهى او، ضرر جانى يا عرضى و آبرويى يا مالى قابل توجّه نسبت به او يا بعضى از مؤمنين مى‏رساند واجب نيست، ولى اگر معروف و منكر از امورى باشد كه شارع مقدّس اسلام اهمّيّت زيادى به آن مى‏دهد (مانند حفظ اسلام و قرآن و استقلال ممالك اسلامى، يا حفظ احكام ضرورى اسلام)، بايد اعتنا به ضرر نكند و با بذل جان و مال در حفظ آنها بكوشد. پرسش : آیا بر حکومت اسلامی لازم است که از ترویج گناه مثل بی حجابی جلوگیری نماید؟ پاسخ : حکومت اسلامى و مسلمانان نسبت به گناهان پنهانى افراد وظیفه اى ندارند، ولى بدون شک نسبت به گناهانى که به طور علنى و آشکار، در سطح جامعه انجام مى شود وظیفه نهى از منکر دارند، و الاّ جایى براى انجام این وظیفه مهم باقى نمى ماند. پرسش : یکى از مسؤولین دانشگاه ها به غلط امر به معروف و نهى از منکر و تذکّر به دانشجویان خاطى را محدود به مسؤولین انضباطى دانشگاه مى داند و به دانشجویان مؤمن میدان نمى دهد، با توجّه به این مطلب وظیفه یک دانشجوى متعهّد و انقلابى در این زمینه چیست؟ پاسخ : امر به معروف و نهى از منکر وظیفه همه مسلمان هاست و کسى نمى تواند جلوى آن را بگیرد ولى باید طورى انجام گیرد که نظم دانشگاه ها و مؤسّسات به هم نخورد. پرسش : اگر مردى همسرش را به حجاب شرعى ملتزم نکند، آیا فاسق محسوب مى شود؟ پاسخ : اگر نهى از منکر را ترک کند فاسق است.