١ – اوقات فضیلت نمازهای یومیه نزد شیعیان
سؤال: اگر فضیلت بر خواندن نمازها در وقت خود است چرا این فضیلت در میان ما شیعیان غریب مانده است؟ اگر پیامبر(ص) گاه برای به زحمت نیافتادن امت، نمازها را جمع کرده اند چرا باید اصل را بر این قرار دهیم؟ چرا نباید تنها در وقت مشغله و گرفتاری اینگونه رفتار کنیم؟ و یا چرا اصلا وقت ۵ وعده از طریق رسانه ها اعلام نمی شود؟ اینها همه سوالات اهل سنت است؛ خواهش می کنم مرا راهنمایی کنید.
جواب: شما اگر در بسیاری از جوامع اهل سنت مخصوصا کشورهایی مانند مصر و سوریه و لبنان دقت کنید می بینید در حال حاضر بسیاری از جوانان آنها نماز را ترک می گویند زیرا انجام نماز در 5 وقت به آن صورت عملا برای آنها میسر نیست و بعلاوه هم قرآن اشاره به سه وقت دارد و هم در روایات صریح پیامبر (صلی الله علیه و آله) اجازه داده شده است.
٢ – نماز اول وقت و رعایت حق الناس
سؤال: اینجانب بسیار مقید به نماز اول وقت هستم. اول اذان هر جا که باشم بیابان و خیابان فرقی ندارد، مشغول نماز می شوم. گاهی اوقات کسانی سوار ماشین من هستند که برای اقامه نماز من معطل می شوند، آیا کار من درست است یا خیر؟ آیا این حق الناس در وقت آنان نمی شود؟
جواب: در اینگونه موارد اشکالی ندارد که نماز را کمی به تاخیر بیاندازید زیرا جنبه حق الناس دارد.
٣ – تفاوت زمان غروب آفتاب با زمان اذان مغرب
سؤال: در رسانه ها دو وقت را اعلام می کنند یکی غروب آفتاب و دیگری زمان اذان مغرب. دقیقا نمی دانم بین این دو چه فرقی است؟ لطفا از لحاظ شرعی فرق این دو را نیز بگویید.
جواب: فرق آن در حدود یک ربع ساعت است. از زمان غروب آفتاب تا زمانی که سرخی که در طرف شرق ایجاد می شود از بالای سر بگذرد ولی ما معتقدیم وقت نماز مغرب همان زمان غروب آفتاب است هر چند احتیاط خوب است.
٤ – آگاهی به بطلان نماز ظهر پس از نماز عصر
سؤال: بعد از خواندن نماز ظهر و عصر یقین حاصل میشود نماز ظهر باطل بوده، حال وظیفه چیست؟ تنها نماز عصر را باید خواند یا ظهر و عصر را؟
جواب: کافی است نماز ظهر را بخواند.
٥ – قضای نماز صبح قبل از نماز ظهر
سؤال: اگر نماز صبح شخصی قضا شده باشد آیا می تواند در اول وقت ظهر شرعی ابتدا نماز های ظهر و عصر را بخواند و سپس نماز قضای صبح را به جا آورد؟
جواب: بنابر احتیاط اول نماز قضای صبح را بجا بیاورد.
٦ – تعیین زمان نماز عصر به وسیله شاخص در مناطق سردسیر
سؤال: در مورد تعیین زمان نماز (عصر) به وسیله شاخص مشکلی وجود دارد: شخصی در کانادا زندگی میکند، و با اینکه از قطب شمال فاصله زیادی دارد، امّا باز در زمستان، هنگام ظهر که سایه شاخص به کوتاهترین طول خود میرسد همان کوتاهترین طولش هم نسبتاً بلند است و بیش از طول خود شاخص است. در نتیجه در هیچ زمانی از روز سایه شاخص به دو هفتم یا چهار هفتم یا خود طول شاخص نمیرسد. با این فرض، هنگام فضیلت نوافل عصر و خود نماز عصر را چگونه تعیین کند؟ لازم به ذکر نیست که جایز بودن جمع بین 2 نماز این سؤال را جواب نمیدهد، زیرا سؤال از هنگام فضیلت و حکم جایگزین برای معیار شاخص است.
جواب: منظور از سایه آن سایه است که بعد از زوال ظهر پیدا می شود به این معنی که هنگام ظهر نوک سایه را علامت می گذارند بعدا که اضافه شد آن اضافه معیار است.
٧ – عمل طبق اوقات نماز های اهل تسنن
سؤال: آیا می توان برای تعیین و تشخیص اوقات فضیلت نمازها و آنچه در مورد اوقات نمازها در رساله ها آمده از اوقات نمازهای اهل تسنن چه در داخل و چه در خارج کشور تبعیت کرد ؟
جواب: درباره ی تعیین اوقات فضیلت نماز باید طبق دستوری که در رساله توضیح المسائل در باب فضیلت اوقات نماز نوشته ایم عمل شود.
٨ – وقت قضا شدن نماز مغرب و عشاء
سؤال: دقیقاً در چه ساعتی نماز مغرب و عشاء قضا می شود و چگونه باید زمان آن را حساب کرد؟
جواب: احتیاط واجب آن است که از نیمه شب شرعی تاخیر نیاندازید و نیمه شب شرعی نصف ما بین غروب آفتاب و طلوع صبح است.
٩ – خواندن سهوی نماز عشاء قبل از نماز مغرب
سؤال: اگر فردی سهوا نماز عشا را قبل از نماز مغرب بخواند و پس از متوجه شدن فقط نماز مغرب را بخواند و نماز عشا را دوباره اعاده نکند , وظیفه اش چیست؟
جواب: در فرض سوال، اشکالی ندارد.
١٠ – نمازی که در تنگی وقت بدون سوره خوانده شده
سؤال: آیا نمازی که در تنگی وقت سوره را نخوانده ایم اعاده دارد؟
جواب: اعاده ندارد.
١١ – جمع بین دو نماز
سؤال: چرا شیعیان نمازهاى ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا را با هم مى خوانند ولى سایر مسلمین این نمازها را از هم جدا و در پنج نوبت مى خوانند؟
جواب: جدا خواندن نمازها به عقیده ما هم مستحب و سنّت است ولى جمع میان آنها جایز مى باشد حتّى در روایات اهل تسنّن نیز دلیل بر جواز داریم بنابر این جمع رخصت است ولى جدا کردن فضیلت است.
١٢ – نماز و روزه در مناطقی که ساعت شب و روز خارج از حد متعارف است
سؤال: احتراما بفرمایید تکلیف نماز و روزه کسانی که در مناطقی از کره زمین زندگی می کنند که طول شب یا روز در آن مناطق بسیار طولانی است چگونه است ؟
جواب: در مورد روزه مناطقی که روز یا شب آنها خارج از متعارف است(مثلاً بیش از 18 ساعت) باید روزه خود را مطابق مناطق معتدله در آن زمان بجا بیاورد مثلا همان زمان را در تهران یا قاهره در نظر بگیرد که طول شب و روز چقدر است؟ -زیرا آن مناطق طلوع و غروب و نصف النهار دارند- سپس با افق خود آن را تطبیق کند؛ و به تعبیر دیگر اگر در آن فصل از سال در منطقه معتدله مورد نظر، طول روز 14 ساعت است، آنها هم 14 ساعت روزه می گیرند به این معنا که از طلوع فجر آنجا شروع می کند و 14 ساعت روزه می گیرد و در زمستان که روزهای منطقه معتدله مورد نظر مثلا 12 ساعت است، باید از طلوع فجر آنجا شروع کند و 12 ساعت روزه بگیرد (مطابق مثال بالا) و اما در مورد نماز در جاهایی که روز زیاد کوتاه نیست، مطابق طلوع و غروب و ظهر آن محل بجا آورد؛ و اگر طول روز زیاد کوتاه باشد، مطابق آنچه در روزه نوشتیم عمل می کند .
١٣ – اوقات فضیلت نمازهای یومیه نزد شیعیان
سؤال: اگر فضیلت بر خواندن نمازها در وقت خود است چرا این فضیلت در میان ما شیعیان غریب مانده است؟ اگر پیامبر(ص) گاه برای به زحمت نیافتادن امت، نمازها را جمع کرده اند چرا باید اصل را بر این قرار دهیم؟ چرا نباید تنها در وقت مشغله و گرفتاری اینگونه رفتار کنیم؟ و یا چرا اصلا وقت ۵ وعده از طریق رسانه ها اعلام نمی شود؟ اینها همه سوالات اهل سنت است؛ خواهش می کنم مرا راهنمایی کنید.
جواب: شما اگر در بسیاری از جوامع اهل سنت مخصوصا کشورهایی مانند مصر و سوریه و لبنان دقت کنید می بینید در حال حاضر بسیاری از جوانان آنها نماز را ترک می گویند زیرا انجام نماز در 5 وقت به آن صورت عملا برای آنها میسر نیست و بعلاوه هم قرآن اشاره به سه وقت دارد و هم در روایات صریح پیامبر (صلی الله علیه و آله) اجازه داده شده است.
١٤ – خواندن سهوی نماز عشاء قبل از نماز مغرب
سؤال: اگر فردی سهوا نماز عشا را قبل از نماز مغرب بخواند و پس از متوجه شدن فقط نماز مغرب را بخواند و نماز عشا را دوباره اعاده نکند , وظیفه اش چیست؟
جواب: در فرض سوال، اشکالی ندارد.
١٥ – وقت قضا شدن نماز مغرب و عشاء
سؤال: وقت قضا شدن نماز مغرب و عشا چه موقع است؟
جواب: بعد از نیمه شب باید به قصد ما فی الذمه بخواند.
١٦ – تعیین زمان نماز عصر به وسیله شاخص در مناطق سردسیر
سؤال: در مورد تعیین زمان نماز (عصر) به وسیله شاخص مشکلی وجود دارد: شخصی در کانادا زندگی میکند، و با اینکه از قطب شمال فاصله زیادی دارد، امّا باز در زمستان، هنگام ظهر که سایه شاخص به کوتاهترین طول خود میرسد همان کوتاهترین طولش هم نسبتاً بلند است و بیش از طول خود شاخص است. در نتیجه در هیچ زمانی از روز سایه شاخص به دو هفتم یا چهار هفتم یا خود طول شاخص نمیرسد. با این فرض، هنگام فضیلت نوافل عصر و خود نماز عصر را چگونه تعیین کند؟ لازم به ذکر نیست که جایز بودن جمع بین 2 نماز این سؤال را جواب نمیدهد، زیرا سؤال از هنگام فضیلت و حکم جایگزین برای معیار شاخص است.
جواب: منظور از سایه آن سایه است که بعد از زوال ظهر پیدا می شود به این معنی که هنگام ظهر نوک سایه را علامت می گذارند بعدا که اضافه شد آن اضافه معیار است.
١٧ – عمل بر طبق اوقات شرعی اعلامی از طریق رسانه ها
سؤال: آیا مى توان به ساعات شرعى رسانه هاى خبرى و تقویمها عمل نمود؟
جواب: چنانچه موجب اطمینان یا ظنّ قوى شود، مانعى ندارد.
١٨ – ضیق وقت نماز حین عمل جراحی
سؤال: هرگاه به هنگام عمل جرّاحى وقت نماز تنگ شود، و امکان وضو و تیمّم نباشد، با توجّه به اینکه کادر اطاق عمل باید تمام هوش و هواس خود را بر روى بیمار متمرکز کنند تکلیف نماز آنان چه مى شود؟
جواب: در صورتى که هیچ راهى ندارد نماز را به همان صورت در حین کار انجام دهد، و اگر آن هم میسّر نیست به چند تکبیر قناعت کند و بعداً قضا نماید.
١٩ – نماز در مناطقی که زمان طلوع و غروب خورشید طولانی است
سؤال: حکم نماز برای نمازهای پنجگانه در نقاطی از دنیا که زمان طلوع و غروب خورشید بیش از 16 ساعت است چیست ؟
جواب: باید مطابق معمول رفتار کرد مگر در جاهایی که شب یا روز بسیار کوتاه می شود ( ما معیار خارج از متعارف را بیش از 18 ساعت حساب کرده ایم ) که در اینگونه موارد باید مطابق مناطق معتدله عمل کرد.
٢٠ – نماز در شبهای مهتابی
سؤال: تأخیر نماز در شبهاى مهتابى به نظر شما چگونه است؟
جواب: شبهاى مهتابى و غیر مهتابى تفاوت نمى کند.
٢١ – آگاهی به بطلان نماز ظهر پس از نماز عصر
سؤال: بعد از خواندن نماز ظهر و عصر یقین حاصل میشود نماز ظهر باطل بوده، حال وظیفه چیست؟ تنها نماز عصر را باید خواند یا ظهر و عصر را؟
جواب: کافی است نماز ظهر را بخواند
٢٢ – منظور از وقت مخصوص نماز عصر
سؤال: منظور از وقت مخصوص نماز عصر ساعت چند است ؟
جواب: وقت مخصوص نماز عصر آنست که به اندازه ی خواندن یک نماز به غروب باقی مانده باشد.
٢٣ – خواندن نماز و افطار با اوقات شرعی اهل تسنن
سؤال: بنده در کشور ترکیه زندگی می کنم ، با توجه به آنکه مردم ترکیه از برادران سنی مذهب هستند ، و اوقات شرعی آنها کمی با مذهب ما تفاوت دارد ، مثلا اذان صبح را چند دقیقه ای دیر تر و اذان مغرب را چند دقیقه ای زودتر می گویند ، حکم نماز و به خصوص روزه ما به چه صورت است؟ آیا می توانیم مثلا افطار را مطابق با اوقات شرعی اینجا انجام بدهیم؟
جواب: مانعی ندارد ولی بهتر است کمی دیرتر افطار کند.
٢٤ – اطلاع از باطل بودن نماز ظهر یا مغرب ، بعد از نماز عصر یا عشاء
سؤال: اگر انسان مثلا نماز ظهر و عصر را بجا آورد و سپس بفهمد که نماز ظهر او باطل بوده است باید کدام نماز را اعاده یا قضا کند؟ آیا در مورد نماز مغرب و عشا نیز همین طور است؟
جواب: اعاده نماز ظهر کافی است و در مورد نماز مغرب و عشاء هم ، به همین صورت است.
٢٥ – خواندن نماز مغرب در وقت مخصوص نماز عشاء
سؤال: پس از آنکه نماز مغرب را شروع کردم با نگاه کردن به ساعت متوجه شدم که در وقت مخصوص نماز عشاء هستم. در این موقعیت می توان نیت نماز مغرب را به عشا تغییر داد و نماز را ادامه داد و یا باید نماز را بشکنیم و با نیت نماز چهار رکعتی نماز عشا را شروع کنیم؟
جواب: باید نماز را رها کرده و بلافاصله عشاء را شروع نمایید و بعد نماز مغرب را قضا کنید.
٢٦ – زمان نیمه شب در کشوری که وقت اذان صبح معلوم نیست
سؤال: در کشوری که وقت اذان صبح آن معلوم نیست از چه طریقی می توان وقت نیمه شب را فهمید؟
جواب: در اینگونه امور باید از کسانی که به وضع محل آشنایی دارند تحقیق نمود و در صورت عدم دسترسی باید عمل به احتیاط کرد.
٢٧ – شک در گذشتن وقت نماز
سؤال: اگر ندانیم وقت نماز گذشته است یا خیر مخصوصا در نماز صبح، وظیفه چیست؟
جواب: باید به نیت مافی الذمه بخوانید.
٢٨ – اوقات فضیلت نمازهای یومیه نزد شیعیان
سؤال: اگر فضیلت بر خواندن نمازها در وقت خود است چرا این فضیلت در میان ما شیعیان غریب مانده است؟ اگر پیامبر(ص) گاه برای به زحمت نیافتادن امت، نمازها را جمع کرده اند چرا باید اصل را بر این قرار دهیم؟ چرا نباید تنها در وقت مشغله و گرفتاری اینگونه رفتار کنیم؟ و یا چرا اصلا وقت ۵ وعده از طریق رسانه ها اعلام نمی شود؟ اینها همه سوالات اهل سنت است؛ خواهش می کنم مرا راهنمایی کنید.
جواب: شما اگر در بسیاری از جوامع اهل سنت مخصوصا کشورهایی مانند مصر و سوریه و لبنان دقت کنید می بینید در حال حاضر بسیاری از جوانان آنها نماز را ترک می گویند زیرا انجام نماز در 5 وقت به آن صورت عملا برای آنها میسر نیست و بعلاوه هم قرآن اشاره به سه وقت دارد و هم در روایات صریح پیامبر (صلی الله علیه و آله) اجازه داده شده است.
٢٩ – وقت قضا شدن نماز صبح
سؤال: لطفاً بفرمایید نماز صبح در چه هنگامی قضا می شود و چگونه می توان فجرصادق را تشخیص داد؟ آیا نماز صبح در زمان روشن شدن هوا در صورتی که هنوز نور خورشید بر کوه تابیده نشده قضا است؟
جواب: نماز صبح هنگام طلوغ آفتاب از افق قضا می شود.
٣٠ – تعیین زمان نماز عصر به وسیله شاخص در مناطق سردسیر
سؤال: در مورد تعیین زمان نماز (عصر) به وسیله شاخص مشکلی وجود دارد: شخصی در کانادا زندگی میکند، و با اینکه از قطب شمال فاصله زیادی دارد، امّا باز در زمستان، هنگام ظهر که سایه شاخص به کوتاهترین طول خود میرسد همان کوتاهترین طولش هم نسبتاً بلند است و بیش از طول خود شاخص است. در نتیجه در هیچ زمانی از روز سایه شاخص به دو هفتم یا چهار هفتم یا خود طول شاخص نمیرسد. با این فرض، هنگام فضیلت نوافل عصر و خود نماز عصر را چگونه تعیین کند؟ لازم به ذکر نیست که جایز بودن جمع بین 2 نماز این سؤال را جواب نمیدهد، زیرا سؤال از هنگام فضیلت و حکم جایگزین برای معیار شاخص است.
جواب: منظور از سایه آن سایه است که بعد از زوال ظهر پیدا می شود به این معنی که هنگام ظهر نوک سایه را علامت می گذارند بعدا که اضافه شد آن اضافه معیار است.
٣١ – اقامه نماز در ابتدای اذان
سؤال: چه موقع می توان شروع به نماز خواندن کرد؟ آیا با گفتن الله اکبر اذان می توان نماز را شروع کرد یا تا پایان اذان باید منتظر بود؟
جواب: احتیاط آن است که چند دقیقه پس از اذان شروع کنید مگر این که اطمینان به دخول وقت داشته باشید که در این صورت با شروع اذان می توانید نماز را شروع کنید.
٣٢ – نماز در مناطقی که زمان طلوع و غروب خورشید طولانی است
سؤال: حکم نماز برای نمازهای پنجگانه در نقاطی از دنیا که زمان طلوع و غروب خورشید بیش از 16 ساعت است چیست ؟
جواب: باید مطابق معمول رفتار کرد مگر در جاهایی که شب یا روز بسیار کوتاه می شود ( ما معیار خارج از متعارف را بیش از 18 ساعت حساب کرده ایم ) که در اینگونه موارد باید مطابق مناطق معتدله عمل کرد.
٣٣ – نماز اول وقت و رعایت حق الناس
سؤال: اینجانب بسیار مقید به نماز اول وقت هستم. اول اذان هر جا که باشم بیابان و خیابان فرقی ندارد، مشغول نماز می شوم. گاهی اوقات کسانی سوار ماشین من هستند که برای اقامه نماز من معطل می شوند، آیا کار من درست است یا خیر؟ آیا این حق الناس در وقت آنان نمی شود؟
جواب: در اینگونه موارد اشکالی ندارد که نماز را کمی به تاخیر بیاندازید زیرا جنبه حق الناس دارد.
٣٤ – قضای نماز صبح قبل از نماز ظهر
سؤال: اگر نماز صبح شخصی قضا شده باشد آیا می تواند در اول وقت ظهر شرعی ابتدا نماز های ظهر و عصر را بخواند و سپس نماز قضای صبح را به جا آورد؟
جواب: بنابر احتیاط اول نماز قضای صبح را بجا بیاورد.
٣٥ – ضیق وقت نماز حین عمل جراحی
سؤال: هرگاه به هنگام عمل جرّاحى وقت نماز تنگ شود، و امکان وضو و تیمّم نباشد، با توجّه به اینکه کادر اطاق عمل باید تمام هوش و هواس خود را بر روى بیمار متمرکز کنند تکلیف نماز آنان چه مى شود؟
جواب: در صورتى که هیچ راهى ندارد نماز را به همان صورت در حین کار انجام دهد، و اگر آن هم میسّر نیست به چند تکبیر قناعت کند و بعداً قضا نماید.