| عادیات | سورهٔ قارعه | تکاثر | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
|
سوره قارعه صد و یکمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد. نام سوره از واژه «القارعه» در آیه اول گرفته شده که یکی از نام‌های قیامت و به معنای کوبنده است. سوره قارعه درباره قیامت و وقایع آن است و از پاداش کارهای نیک و مجازات گناهان سخن می‌گوید. در روایات آمده است، هر کس این سوره را تلاوت کند، پرونده اعمالش در روز قیامت پربار خواهد بود.
معرفی
- نامگذاری
نام سوره از واژه «القارعه» در آیه اول گرفته شده است.[۱] قارعه به معنای زدن بسیار سخت است و از نام‌های قیامت است. بعضى گفته اند: بدين مناسبت قيامت را قارعه ناميده اند كه دلها را با فزع شديدش و دشمنان خدا را با عذابش میكوبد.[۲]
- محل و ترتیب نزول
سوره قارعه جزو سوره‌های مَکّی و در ترتیب نزول سی‌امین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص)نازل شده است. این سوره در چینش کنونیمُصحَف، یکصدویکمین سوره قرآن است[۳] و در جزء سی‌ام قرار دارد.
- تعداد آیات و کلمات
سوره قارعه ۱۱ آیه، ۳۶ کلمه و ۱۶۰ حرف دارد و جزو سوره‌های مُفَصَّلات است.[۴]
محتوا
این سوره از آغاز تا پایان از واقعهٔ قیامت سخن می‌گوید و سختی‌ها و احوال آن روز و سرنوشت انسان را بیان می‌کند که اگر کسی اعمال نیک او بیشتر و سنگین‌تر از اعمال بد و گناهانش باشد از زندگی خوش و جاودانه برخوردار می‌شود و اگر کسی اعمال بد و گناهان او بیشتر و سنگین‌تر از اعمال نیک او باشد، بازگشت‌گاه او دوزخ است و در آتشی بس سوزان خواهد بود.[۵]
| اعمال ارزشمند، معیار سعادتمندی در سرای دیگر | ||||||||||
| مطلب دوم: آیه ۶-۱۱ معیار سعادتمندی در سرای دیگر | مطلب اول: آیه ۱-۵ از بین رفتن روابط انسانی و طبیعی در آستانه روز قیامت | |||||||||
| نکته اول: آیه ۶-۷ آسایش کسانی که دارای اعمال ارزشمند هستند | نکته اول: آیه ۱-۳ در هم کوبیده شدن نظام دنیا در آستانه روز قیامت | |||||||||
| نکته دوم: آیه ۸-۱۱ عذاب کسانی که دارای اعمال بی‌ارزش هستند | نکته دوم: آیه ۴ به‌هم‌ریختن روابط انسانی با پراکنده‌شدن انسان‌ها | |||||||||
| نکته سوم: آیه ۵ در هم کوبیده شدن نظام طبیعت با فروپاشی کوه‌ها |
سنگینی ترازوی اعمال در قیامت
در تفسیر البرهان ذیل سوره قارعه روایت شده است هیچ چیز در ترازوی اعمال سنگین‌تر از صلوات بر محمد و آل محمد نیست. همچنین در برخی روایات آمده است،[۷] مراد از «فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ»، امیرالمؤمنین(ع) یا کسی است که ولایت حضرت را پذیرفته است و مراد از «وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ» کسی است که ولایت آن حضرت را انکار می‌کند.[۸]
فضیلت و خواص
در حدیث اُبَی بن کَعب آمده است هر کس این سوره را بخواند، خداوند در روز قیامت پرونده او را سنگین می‌کند. همچنین از امام باقر(ع) نقل شده است هر کس القارعه را تلاوت کند، از فتنه دَجّال، اینکه به او ایمان بیاورد، و چرک جهنم در روز قیامت در امان خواهد بود.[۹]
متن و ترجمه
سوره قارعه
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
| بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ الْقَارِعَةُ ﴿١﴾ مَا الْقَارِعَةُ ﴿٢﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْقَارِعَةُ ﴿٣﴾ يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ ﴿٤﴾ وَتَكُونُ الْجِبَالُ كَالْعِهْنِ الْمَنفُوشِ ﴿٥﴾ فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ ﴿٦﴾ فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ ﴿٧﴾ وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ ﴿٨﴾ فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ ﴿٩﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا هِيَهْ ﴿١٠﴾ نَارٌ حَامِيَةٌ ﴿١١﴾ | به نام خداوند رحمتگر مهربان كوبنده، (۱) چيست كوبنده؟ (۲) و تو چه دانى كه كوبنده چيست؟ (۳) روزى كه مردم چون پروانه[هاى] پراكنده گردند، (۴) و كوه‌ها مانند پشم زده‌شده رنگين شود. (۵) اما هر كه سنجيده‌هايش سنگين برآيد، (۶) پس وى در زندگى خوشى خواهد بود! (۷) و اما هر كه سنجيده‌هايش سبك بر آيد، (۸) پس جايش «هاويه» باشد. (۹) و تو چه دانى كه آن چيست؟ (۱۰) آتشى است سوزنده. |
پانویس
- ↑ علی‌بابایی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۵۶۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۲۰، ص۳۸۴.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۶۶.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۷.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۷
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۷۴۰.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۷۴۰.
- ↑ «في حديث أبي من قرأها ثقل الله بها ميزانه يوم القيامة» و «عمرو بن ثابت عن أبي جعفر (ع) قال من قرأ القارعة آمنه الله من فتنة الدجال أن يؤمن به و من قيح جهنم يوم القيامة» (رجوع کنید به: طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۱۰، ص۸۰۶).
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثة، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاء الدین خرمشاهی، تهران: دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۴م.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق و مقدمه محمد جواد بلاغی، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- علی‌بابایی، احمد، برگزیده تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۷ش.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.