احکام غسل جنابت برای زنان از نظر مکارم شیرازی

پرسش : وظایف و حقوق زوجه و زوج چیست؟ پاسخ : زني که عقد دائم شده بنابر احتياط نبايد بدون اجازه شوهر از خانه بيرون رود يا کاري در خارج خانه انتخاب کند (خواه اجازه لفظي باشد و يا از قرائن معلوم شود که او راضي است) و نبايد بدون عذر شرعي از نزديکي کردن او جلوگيري کند. همچنين بر شوهر واجب است که غذا و لباس و منزل و لوازم ديگر را مطابق معمول براي زن تهيه کند (حتي هزينه طبيب و دارو و مانند آن) و اگر تهيه نکند بنابر احتياط بدهکار او خواهد بود، خواه توانايي داشته باشد يا نه. پرسش : از آنجا که برخى از موادّ کنوانسیون مذکور از نظر فقهى قابل نقد است، مستدعى است نظر مبارک خود را نسبت به مورد زیر بیان نمایید: براساس مادّه یک این معاهده، باید هرگونه تمایز، استثنا و یا محدودیّت بر اساس جنسیّت در زمینه هاى سیاسى، اقتصادى، اجتماعى، فرهنگى، مدنى، و یا هر زمینه دیگر لغو گردد. با توجّه به این مادّه تفاوت زن و مرد در مواردى چون، میزان پوشش واجب بدن، نظر و لمس بدن جنس مخالف، دیه، قصاص، شهادت، ارث، طلاق، تعدّد همسران، امامت جماعت، لزوم تمکین جنسى، ولایت بر فرزندان، سر پرستى خانواده، حقّ حضانت، عیوب موجب فسخ نکاح، نشوز، لزوم سپرى شدن عدّه براى ازدواج بعدى، مرجعیّت و قضاوت تبعیض تلقّى مى گردد، و باید از میان برداشته شود. آیا تساوى زن و مرد در موارد ذکر شده با احکام شرع مطابقت دارد؟ پاسخ : بى شک مساوات کامل، نه تنها مخالف ضرورت فقه شیعه، بلکه مخالف ضرورت اسلام و برخلاف نصّ صریح قرآن و روایات متواتره است، و هیچ یک از علماى اسلام، نه در گذشته و نه در حال، اعتقاد به چنین مساواتى نداشته اند. اصولا باید این معنى براى مجامع جهانى تبیین گردد که ملّتها نمى توانند با فرهنگ و مذهب خود وداع کنند، و چشم و گوش بسته تسلیم مقرّراتى شوند که نه در تصویب آن حضور داشته اند، و نه از نظر وجدان و منطق قطعیّت دارد. ممکن است در بعضى از موارد جزئى، گفتگویى در میان علماى اسلام باشد، امّا مساوات کامل به صورتى که گفته شده هیچ موافقى ندارد. پرسش : در مورد تضییع حقوق زنان لطفا به سوالات زیر پاسخ دهید 1ـ اجماعى است که طلاق به دست مرد است، و مرد مى تواند هرگاه که اراده کند زنش را طلاق بدهد، هر چند هیچ عذر موجّهى نداشته باشد طلاق غیابى و بدون هیچ عذر موجّه، آیا این کار ظلم به حقوق زنان نمی باشد؟ 2ـ در بحث عیوب زوجین مى گویند: «اگر مرد بعد از عقد بفهمد زنش کور یا شل است، خوره یا برص دارد، مى تواند عقد را فسخ کند. ولى اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش یکى از این عیوب را دارد حق فسخ ندارد باید بسوزد و بسازد، آیا این کار ظلم به حقوق زنان نمی باشد؟ 3ـ مرد هر وقت تمایل داشته باشد زن باید خود را در اختیار او قرار دهد حتّى اگر وسط نماز باشد. ولى زن فقط سالى سه مرتبه حقّ آمیزش دارد، آن هم چنان کوتاه و مختصر که مجال بیان آن نیست، آیا این کار ظلم به حقوق زنان نمی باشد؟ 4ـ اگر مرد در شب عروسى همسرش را ترک کند و مسافرت برود، و بعد از ده سال برگردد در صورتى که نفقه داده باشد زن حق اعتراض نداردآیا این کار ظلم به حقوق زنان نمی باشد؟ چگونه مى توان با حفظ مبناى کلامى شیعه، این قبیل احکام را پذیرفت؟ پاسخ : بدون شک فقه شیعه بر اساس ادّله اربعه بنا نهاده شده، که یکى از آنها دلیل عقل است. منتها عقل باید قطعى و جامع جمیع جهات باشد، و در مثالهایى که ذکر کرده اید متأسّفانه اشتباهات فقهیّه متعدّدى وجود دارد. مثلا بند چهارم که نوشته اید: «اگر مرد در شب عروسى همسرش را ترک کند و ده سال برنگردد...» این مسأله از نظر موازین فقهى درست نیست. چنانچه زوجه در عُسر و حرج بیفتد، و لو بعد از شش ماه بوده باشد، ما اجازه طلاق را مى دهیم. و تاکنون چه بسیار زنانى که شوهرشان آنها را رها کرده، و از طریق همین فتوا آزادى خود را یافته اند. و در مورد بند سوّم، اوّلا مرد نمى تواند در شرایط غیر متعارف مانند وسط نماز یا مواردى از این قبیل، از زن تقاضاى تمکین کند، بلکه طبق عرف و عادت باید انجام شود. و ثانیاً در مورد زن نیز در صورتى که ترک آمیزش براى او خطر انحراف جنسى داشته باشد، یا مشکل مهمّى ایجاد کند، هرگز انتظار چهار ماه کشیده نمى شود. و در بند دوّم، در صورتى که توافق طرفین به صورت شرط ضمن العقد، یا شرط مبنىٌ علیه العقد، بر سلامت بوده باشد، هر عیبى سبب حقّ فسخ مى شود. باقى مى ماند بند اوّل، هم اکنون در بسیارى از جوامع بشرى زن و مرد حق طلاق را دارند، و مى توانند بدون عذر موجّهى از هم جدا شوند. اگر در مورد زن ظلم محسوب مى شود، در مورد مرد هم ظلم به شمار مى آید. بنابراین ظلم طرفین را در میان عقلا باید پذیرا باشید. از آن گذشته، همان گونه که در دادگاه هاى امروز هم دیده مى شود، مى توان جلوى طلاقهاى هوس آلود را گرفت. به علاوه با توجّه به این که مرد به هنگام طلاق متحمّل خسارات زیادى مى شود فرضى که شما کرده اید یک فرض غیر واقعى است که مرد بدون هیچ عذرى دست به طلاق بزند، حتماً عذرى دارد البتّه آنچه در بالا گفتیم اجمال مسأله است. پرسش : اگر شک داشته باشیم که چیزی نجس است یا نه چه حکمی دارد؟ پاسخ : هرگاه چيزى پاك بوده شك دارد نجس شده است يا نه، پاك است و اگر چيزى قبلًا نجس بوده شك دارد پاك شده يا نه، نجس است. پرسش : آیا در مسأله نجاست یقین لازم است یا ظنّ و گمان کافى است؟ پاسخ : در مسأله نجاست یقین قطعى و صد در صد لازم است و مادامى که چنین یقینى حاصل نشود تکلیفى ندارید و اگر یقین صد در صد حاصل شد اجتناب لازم است مگر در موارد اضطرار. پرسش : اگر دو وسیله داشته باشیم و شک کنیم که کدام نجس است تکلیف چیست؟ پاسخ : هرگاه مى‏داند يكى از دو ظرف، يا دو لباس كه هر دو قابل استفاده اوست نجس شده و نداند كدام است بايد از هر دو اجتناب كند (مثلاً در مورد خوردن یا استفاده برای لباس نمازگزار)، امّا اگر مثلًا نداند لباس خودش نجس شده، يا لباس شخص بيگانه‏اى كه مورد استفاده او نيست، اجتناب لازم نمى‏باشد. پرسش : از چه راه هایی می توان حکم کرد که چیزی نجس است؟ پاسخ : نجس بودن چيزى از سه راه ثابت مى‏شود: اوّل آن كه انسان يقين پيدا كند، ولى گمان حتّى گمان قوى كافى نيست؛ بنابراين، غذا خوردن در بعضى از اماكن عمومى‏كه گاه انسان گمان قوى به نجس بودن آنها دارد جايز است، مگر آن‏كه يقين به نجاست پيدا كند. دوم آن كه «ذواليد» يعنى كسى كه چيزى در اختيار اوست (مانند صاحب خانه و فروشنده و خدمتكار) خبر دهد كه آن چيز نجس است. سوم دو نفر عادل و يا حتّى يك نفر گواهى دهد. پرسش : منظور از رطوبت مسرى چقدر است؟ اینکه سردی حس کنیم کفایت می کند؟ پاسخ : منظور از رطوبت براى سرایت این است که وقتى دست خشک بر آن شىء مرطوب بگذارد، انسان به آسانى آثار ترى را ببیند. سردى دسته در هیچ ارتباطى به رطوبت ندارد، و نجاست به آن منتقل نمى شود، و این سؤال دلیل وسواسى بودن شماست. پرسش : اگر فردی بداند قسمتى از فرش، یا لباس نجس شده امّا نمى داند کدام قسمت آن است اگر دست، به قسمتى از آن بزند، تکلیف چیست؟ پاسخ : دست او نجس نمى شود، همین طور هر دو چیزى که مى داند یکى از آن دو نجس شده، ولى نمى داند کدام نجس است ملاقات با یکى از آن دو سبب نجاست نمى شود. پرسش : آیا لازم است در وسایلی که آب در آن جذب می شود فشار داده شود تا غساله اش خارج شود؟ پاسخ : براى شستن لباس و فرش و مانند آن مثل موی سر و صورت با آب قليل بايد آن را مقدارى فشار دهند تا آب از آن خارج شود ولی چنانچه آب، خود به خود بيرون آيد فشار لازم نيست. پرسش : وسواس در مسائل شرعي به چه معناست؟ پاسخ : گاهي ميان متديّنين در امور عبادي از جمله غسل و وضو يا اعمال حج و امثال آن وسواس ايجاد مي شود که متأسفانه گاهي باعث ترس و خستگي از عبادت و يا ترک آن مي گردد، البته ممکن است وسواس در امور اعتقادي و عادي زندگي نيز اتفاق بيافتد که از بحث ما خارج است هرچند راه حل ها در مورد آنها نيز تقريباً يکسان است. درجات وسواس متفاوت است و در بعضي بسيار پيشرفته است و بايد درمان شود تا عواقب نامناسبي نداشته باشد. پرسش : من فکر می کنم همه جا نجس است لطفا راه حلی بیان فرمایید که که از این بیماری نجات پیدا کنم؟ پاسخ : وسواسى بودن شما به علّت ندانستن مسائل است. اگر مسائل را درست، یاد بگیرید، راحت مى شوید. مسأله مهم این است که علم و یقین وسواسى نه ملاک نجاست است، نه ملاک طهارت؛ و به عبارت واضح تر، باید ببینید افراد عادى متدیّن چه موقع علم به نجاست پیدا مى کنند، و چه موقع علم به طهارت، به همان مقدار قناعت کنید، و اگر قلب شما راضى نشد به آن اعتنا نکنید، و مسؤولیّت آن را به عهده ما بگذارید. به شک و تردید اعتنا نکنید، حتّى کف توالت مادامیکه با چشم خود نجاستى در آن نبینید بگویید پاک است؛ کوچه ها، خیابانها، مغازه ها همه پاک است. اتومیبل هاى عمومى، صندلى ها و دسته درهاى آنها پاک است، حمّام مادامى که چیز نجسى به یقین در آن نباشد پاک است. تمام مسلمانها و بچّه هاى آنها مادامى که نتوانید قسم به نجس بودن آنها بخورید پاک هستند. وظیفه شرعى شما این است که به آنچه گفته ایم عمل کنید، و بعد از یک هفته آثار مثبت آن را خواهید دید. راه حلّ ديگر، زمان بندي است: مثلاً براي وضو سه دقيقه کافي است و نبايد بيشتر شود و براي غسل 10 دقيقه کافي است و نبايد بيش از اين طولاني شود و عمل صحيح است. پرسش : اگر بعد از شستشو، رنگ یا بوی نجاست در لباس مانده باشد آیا پاک می شود؟ پاسخ : هرگاه چيز نجسى را بشويند و عين نجس برطرف شود امّا بو يا رنگ آن بماند ضررى ندارد و اگر شك كند عين نجس مانده يا نه، بايد بيشتر بشويد تا يقين كند از بين رفته است. پرسش : اگر مدت زیادی از نجس شدن آب نجس بگذرد و هیچ اثری از بو یا رنگ یا مزه نجاست در آن نباشد آیا پاک می شود؟ پاسخ : هرگاه آبى كه بو، يا رنگ و يا طعم آن بر اثر نجاست تغيير كرده خود به خود رنگ و بو و طعمش از بين برود پاك نمى‏شود، مگر اين‏كه با آب كر يا باران يا جارى مخلوط گردد. پرسش : برای تطهیر چیزهای نجس، چند مرتبه باید آب ریخته شود؟ پاسخ : براى تطهير چيزى كه نجس شده خواه با بول باشد یا غیر بول، یک مرتبه شستشو کافی است خواه با آب کر باشد یا با آب قلیل؛ ولی در بول با آب قلیل دو مرتبه بهتر است. پرسش : لطفا بصورت کلی و جامع بفرمایید که فرش و مکان نجس را چگونه می توان تطهیر کرد؟ پاسخ : ابتدا عين نجاست را برطرف نماييد. اگر آب قليل است مقداري آب روي آن قسمت بريزيد بگونه اي که محل نجس شده را در برگيرد و کمي آب را حرکت دهد و بعد با دستمالي آن آب را جمع کنيد. بدين ترتيب آن قسمت پاک مي شود اما دستمال و دست و ظرفي که دستمال در آن قرار مي گيرد نجس است و اگر با آب لوله کشي بشوييد همين مقدار که آب، محل نجس شده را فرا بگيرد و کمي آب را حرکت دهد پاک مي شود. و بهتر اين است که غساله آن با دستمال و امثال آن جمع شود. پرسش : از آنجا كه يكى از راه هاى پاكسازى درون زندان ها از موادّ مخدّر استفاده از سگ هاى موادياب است، و اين امر موجب مى شود كه در حين بازرسى سگ ها با وسايل و اشياى زندانيان نموده و تماس مستقيم داشته باشند. ظروف و اشياى مورد برخورد سگ ها چگونه تطهير مى شود؟ پاسخ : هرگاه سگ ها با رطوبت به چيزى غير از ظروف تماس پيدا كنند با يك بار شستن پاك مى شود. و اگر با ظروف تماس پيدا كنند و چيزى از آن ننوشند باز با يك بار شستن در زير شير آب پاك مى شود و خاكمال كردن در اينجا لازم نيست. پرسش : آب با چه شرایطی اشیاء نجس را تطهیر می کند؟ پاسخ : آب پاك و مطلق هرچيز نجسى را پاك مى‏كند، به شرط اين‏كه‏ هنگامى‏كه چيز نجس را با آن مى‏شويند آب مضاف نشود و بو يا رنگ يا طعم نجاست به خود نگيرد و با آب كشيدن عين نجاست برطرف شود، مثلًا اگر خون در آن است آنقدر بشويند كه خون برطرف گردد، البته در آب قليل شرايط ديگرى نيز هست. پرسش : اشیاء نجس را چگونه با آب کر یا جاری تطهیر می کنند؟ پاسخ : اگر چيز نجسى را با آب كر يا جارى يا آب لوله كشى بشويند تا عين نجاست برطرف شود، يا بعد از برطرف كردن عين نجس در آب كر يا جارى فرو برند پاك مى‏شود، ولى فرش و لباس و مانند آن را بايد فشار يا حركت داد تا آب آن خارج شود و اگر در حین شستشو، آب از آن، خارج و آب جدید جایگزین شده باشد، فشار لازم ندارد. پرسش : تصفیه آب هاى زاید و فاضلاب و غیره به آب زلال در بعضى از کارخانه ها و مراکز انجام مى گیرد، آیا این آبها پاک هستند؟ پاسخ : آب مزبور نجس است مگر این که با آب جارى یا کر یا آب باران به اندازه کافى مخلوط شود؛ ولى مى توان براى زراعت وشرب حیوانات از آن استفاده کرد. پرسش : چیزهایی مانند قند و شکر که اگر شسته شود حل شده و از بین می رود چگونه تطهیر می شوند؟ پاسخ : هرگاه قند يا شكر نجس شود با آب كشيدن پاك نمى‏شود. پرسش : وسایل آزمایشگاهى، بدن، لباس و مانند آنکه در اثر تماس با نجاساتى مانند خون نجس مى شود، آیا با انجام عمل استریل و یا ضدّ عفونى کردن پاک مى شود؟ پاسخ : باید آنها را نخست بشویند و بعد استریل کنند. پرسش : تفاوت تطهیر با آب لوله کشی و آب قلیل در چیست؟ پاسخ : تطهیر با آب لوله کشی بسیار آسان است و غُساله آن پاک است به شرط این که عین نجاست در آن نباشد و می توانند غساله را با حوله ای جمع کنند و نیاز به شستن حوله هم نیست ولی خوب است بشویند. ولی غُساله آب قلیل نجس است و با حوله ای به طور معمول و به دور از وسواس آن را جمع می کنند. در این صورت زمین و رطوبت اندکی که باقیمانده است پاک ولی حوله و دستها نجس است که باید آنها را آب بکشند. البته تا آنجا که ممکن است از آب لوله کشی استفاده کنند تا دچار وسواس نشوند. پرسش : فرشی را که نجاست از آن به زمین سرایت کرده است بدون جابجا کردن و بدون شستن زمین با آب کر می شوییم و غساله آنرا جمع می کنیم آیا به این ترتیب فرش پاک می شود در حالیکه زمین نجس است و فرش خیس با آن در تماس است؟ آیا جمع کردن غساله موجب بالا آمدن نجاست نمی شود؟ پاسخ : اگر زمین شسته نشده باشد با برخورد فرش با زمین، فرش مجددا نجس می شود و اگر شسته شده اشکال ندارد. پرسش : حکم تطهیر با انواع ماشین لباسشویی چگونه است؟ پاسخ : ماشين هاى اتوماتیک كه يكى دو بار با موادّ شوينده لباس را مى شويد و آخرين بار پس از پاک کردن عین نجاست با آب خالص شستشو مى دهد و بعد آب را تخليه مى كند، لباسهایی که شسته پاک است و ماشین نیز پاک است خواه در حال شستن لباسها اتّصال با آب لوله کشى داشته باشد یا بعد از قطع شدن، شروع به شستشو کند. البته در لباس شویی های سطلی و دوقلو که ماشین بطور خودکار، لباس را تطهیر نمی کند چنانچه لباس نجسی در بین لباسها باشد فضای داخل ماشین، آب درون آن و تمامی لباس ها نجس هستند و باید آب کشیده شوند. پرسش : اگر موبایل و وسایل الکتریکی نجس شود با توجه به اینکه آب به آن ضربه می زند چه باید کرد؟ پاسخ : می توانید قاب آن را باز کرده و تطهير کنيد و يا براي آن، جلد تهيه نماييد. پرسش : اگر گوسفندى از شیر سگ بخورد آیا گوشت آن نجس و حرام است؟ پاسخ : در مورد شیر سگ دلیلى بر حرام بودن نداریم هرچند گوسفند از آن زیاد بخورد آن چنان که استخوانش محکم گردد، ولى در مورد خوردن شیرخوک هرگاه به این مقدار بنوشد هم گوشت خودش حرام است و هم نسل هاى بعد از آن، اما اگر کمتر از آن باشد گوشتش مکروه است و بهتر آن است که هفت روز آن را ببندند و غذاى پاک بدهند. پرسش : اسلام آوردن چه چیزی را تطهیر می کند؟ پاسخ : در بحث نجاسات گفتيم احتياط واجب آن است كه از كافر اجتناب‏ شود حال اگر كافر شهادتين بگويد يعنى بگويد: «اشْهَدُ انْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّه وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ» مسلمان مى‏شود و بدن او پاك مى‏گردد، ولى اگر عين نجاست در بدن او باشد بايد آن را برطرف كرده و جاى آن را آب بكشد، ولى اگر قبل از اسلام آوردن عين نجاست برطرف شده باشد لازم نيست جاى آن را آب بكشد.