یاسین
yasin.fileon.ir

بلند خواندن نماز ظهر در روز جمعه

نویسنده : نازنین رحمانی | زمان انتشار : 06 آذر 1399 ساعت 17:27

استفتائات

احکام سفر

مناسک حج

احکام خمس

ارسال استفتاء

قرائت و احکام آن‏

اجوبه الاستفتائات

س 458: نمازی که قرائت آن بلند خوانده نشده باشد، چه حکمی دارد؟

ج: بر مردان واجب است که حمد و سوره را در نمازهاى صبح و مغرب و عشا بلند بخوانند. اگر سهواً يا جهلاً آهسته بخوانند نماز صحيح است، ولى اگر از روى عمد باشد، نماز باطل است.

س 459: آیا اگر قصد خواندن قضای نماز صبح را داشته باشیم باید آن را بلند بخوانیم یا آهسته؟

ج: واجب است که قرائت حمد و سوره در نمازهای صبح و مغرب و عشا چه ادا باشد و چه قضاء در هر حالی بلند باشد، حتی اگر قضای آنها در روز خوانده شود، و اگر با علم و عمد بلند خوانده نشود، نماز باطل است.

س 460: می‏دانیم که یک رکعت از نماز متشکل از نیت، تکبیرةالاحرام، حمد، سوره، رکوع و سجده است، و از طرف دیگر در نماز ظهر و عصر و رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم نماز عشا آهسته خواندن واجب است. ولی در نماز جماعتی که از رادیو و تلویزیون مستقیماً پخش می‏کنند، مشاهده می‏شود که امام جماعت ذکر رکوع و سجده رکعت سوم را بلند می‏خواند. با توجه به اینکه آن رکوع و سجده دو جزء رکعتی هستند که آهسته خواندن در آن واجب است، این مسأله چه حکمی دارد؟

ج: وجوبِ بلند خواندن در نمازهاى مغرب و عشا و صبح و وجوبِ آهسته خواندن در نماز ظهر و عصر، مختص به قرائت حمد و سوره است. همانگونه که وجوب آهسته خواندن در غير از دو رکعت اول نماز مغرب و عشا، فقط مخصوص قرائت حمد يا تسبيحات در رکعت سوم و چهارم است. ولى در ذکر رکوع و سجده و تشهد و سلام و ديگر ذکرهاى واجب در نمازهاى پنجگانه، مکلّف بين آهسته يا بلند خواندن مخيّر است.

س 461: اگر شخص بخواهد علاوه بر هفده رکعت نماز واجب روزانه، هفده رکعت نماز قضاء احتیاطی هم بخواند، آیا قرائت دو رکعت اول و دوم نمازهای صبح و مغرب و عشا را باید بلند بخواند یا آهسته؟

ج: در وجوب جهر و اخفات در نمازهاى واجب فرقى بين نماز ادا و قضا وجود ندارد، هرچند نماز قضا احتياطى باشد.

س 462: می‏دانیم که کلمه «صلاة» به حرف «تاء» ختم می‏شود ولی در اذان «حیّ علی الصلاة» با «هاء» گفته می‏شود، آیا این صحیح است؟

ج: ختم لفظ صلوة به هاء، هنگام وقف اشکال ندارد، بلکه متعيّن است.

س 463: با توجه به نظر حضرت امام(قدّس‏سرّه) در تفسیر سوره مبارکه حمد مبنی بر راجح بودن لفظ «ملک» بر «مالک»، آیا هنگام قرائت این سوره مبارکه، احتیاط در قرائت به هر دو صورت در نمازهای واجب و غیر واجب، صحیح است؟

ج: احتياط در اين مورد اشکال ندارد.

س 464: آیا صحیح است که نمازگزار هنگام خواندن «غیر المغضوب علیهم» آن را بدون عطف فوری، با وقف بخواند و سپس «ولا الضالین» را قرائت نماید؟ آیا در تشهد وقف بر «محمد»(صلی الله علیه وآله) در جمله «اللهّم صلّ علی محمد» و سپس قرائت عبارت «آل محمد» صحیح است؟

ج: وقف و فاصله تا مقدارى که به وحدت جمله ضرر نزند، اشکال ندارد.

س 465: استفتاء زیر از حضرت امام(قدّس‏سرّه) شده است: با توجه به تعدد اقوال در تلفظ «الضاد» در علم تجوید، شما به کدام قول عمل می‏کنید؟ امام(قدّس‏سرّه) در پاسخ نوشته‏اند: شناخت مخارج حروف بر اساس نظرات علمای تجوید، واجب نیست، بلکه باید تلفظ هر حرفی به‌صورتی باشد که نزد عُرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است. سؤال ما این است که اولاً: عبارت «نزد عرف عرب صدق کند که آن حرف را ادا کرده است» به چه معنی است؟ ثانیاً: آیا قواعد علم تجوید هم همانند قواعد علم صرف و نحو از عرف و کلام عرب استخراج نشده است؟ در این صورت چگونه می‏توان قائل به جدایی آن دو از ریشه خود شد؟ ثالثاً: اگر برای کسی از طریق معتبر یقین حاصل شود که حروف را هنگام قرائت از مخارج صحیح خود ادا نمی‏کند و یا به‌طور کلی حروف و کلمات را صحیح تلفظ نمی‏نماید و زمینه مناسبی برای یادگیری از جمیع جهات دارد، مثل این که استعداد خوبی و یا فرصت مناسبی برای فراگیری این علم دارد، آیا واجب است در حد استعداد سعی در آموختن قرائت صحیح نماید؟

ج: ملاک در صحّت‏ قرائت، موافقت آن با نحوه قرائت اهل لغتى است که قواعد تجويد از آنها گرفته شده است. بنا بر اين اگر اختلاف نظرات علماى تجويد در کيفيت تلفظ يکى از حروف ناشى از اختلاف آنان در فهم نحوه تلفظ اهل لغت باشد، مرجع حل اختلاف، خود عرف اهل لغت است. ولى اگر اختلاف نظرات آنان ناشى از اختلاف خود آنان در کيفيت تلفظ باشد، مکلّف در انتخاب هر يک از آن اقوال مخيّر است. کسى که قرائت خود را صحيح نمى‏داند، بايد در صورت تمکن براى يادگيرى قرائت صحيح اقدام نمايد.

س 466: کسی که از ابتدا و یا بر حسب عادت قصد خواندن سوره فاتحه و اخلاص را داشت و «بسم الله الرحمن الرحیم» را گفت ولی سهواً سوره را تعیین نکرد، آیا باید از اول، سوره معیّنی را قصد نماید و بعد «بسم الله الرحمن الرحیم» را قرائت کند؟

ج: اعاده «بسم الله الرحمن الرحيم» واجب نيست، بلکه مى‏تواند براى خواندن هر سوره‏اى به آن اکتفا کند.

س 467: آیا ادا کامل الفاظ عربی در نماز واجب است؟ آیا اگر کلمات به‌صورت عربی صحیح و کامل تلفظ نشود، نماز محکوم به صحّت‏ است؟

ج: واجب است که همه ذکرهاى واجب نماز از قبيل قرائت حمد و سوره و غير آنها به‌طور صحيح قرائت شود و اگر نمازگزار کيفيت صحيح تلفظ کلمات عربى را نمى‏داند، واجب است که ياد بگيرد و اگر قادر به يادگيرى نيست، معذور است.

س 468: آیا بر قرائت قلبی در نماز یعنی گذراندن کلمات در قلب بدون تلفظ آنها، قرائت صدق می‏کند یا خیر؟

ج: عنوان قرائت بر آن صدق نمى‏کند و در نماز واجب است که کلمات تلفظ شوند، به‌طورى که قرائت بر آن صدق کند.

س 469: بنا بر نظر بعضی از مفسرین، تعدادی از سوره‏های قرآن کریم مثل سوره فیل، قریش، انشراح، وضحی یک سوره کامل محسوب نمی‏شوند. آنان می‏گویند: کسی که یکی از آن دو سوره مثل سوره فیل را در نماز قرائت کند، حتماً باید بعد از آن، سوره قریش را هم بخواند و همچنین دو سوره انشراح وضحی باید با هم قرائت شوند. بنا بر این اگر کسی بر اثر جهل به مسأله، سوره فیل یا انشراح را به تنهایی در نماز بخواند، وظیفه او چیست؟

ج: اگر در يادگيرى مسأله کوتاهى نکرده باشد، نمازهاى گذشته او محکوم به صحّت‏ است.

س 470: اگر شخصی هنگام نماز بر اثر غفلت در رکعت سوم یا چهارم نماز ظهر، حمد و سوره بخواند و بعد از نماز متوجه شود، آیا اعاده نماز بر او واجب است، و اگر متوجه نشود، آیا نماز وی صحیح است؟

ج: در فرض سؤال، نمازش صحيح است.

س 471: آیا بانوان می‏توانند، حمد و سوره نمازهای صبح و مغرب و عشا را بلند بخوانند؟

ج: مى‏توانند بلند يا آهسته بخوانند ولى اگر نامحرم صدايشان را مى‏شنود، بهتر است آهسته بخوانند.

س 472: طبق نظر امام خمینی(قدّس‏سرّه) ملاک آهسته خواندن قرائت در نماز ظهر و عصر، عدم جهر است و ما می‏دانیم که به استثنای ده حرف، بقیه حروف با صدا هستند، بنا بر این اگر نماز ظهر و عصر را آهسته و بدون صدا بخوانیم، هجده حرف صدادار درست تلفظ نخواهند شد، خواهشمند است این مسأله را توضیح فرمایید.

ج: ملاک اخفات (آهسته خواندن) عدم وجود جوهر صدا نيست، بلکه ملاک آشکار نکردن آن است و در مقابل، ملاک جهر (بلند خواندن) آشکار کردن جوهر صدا است.

س 473: افراد خارجی اعم از زن و مرد که مسلمان می‏شوند و شناختی نسبت به کلمات عربی ندارند، چگونه می‏توانند واجبات دینی خود اعم از نماز و غیره را انجام دهند؟ و اصولاً نیازی به فراگیری عربی برای این کار وجود دارد؟

ج: يادگيرى تکبيرة الاحرام، حمد، سوره، تشهد و سلام نماز و هر چيزى که عربى بودن در آن شرط است، واجب است.

س 474: آیا دلیلی بر این که نافله نمازهایی که بلند خواندن قرائت در آنها واجب است، باید بلند خوانده شوند و نافله نمازهایی که آهسته خواندن آن واجب است، باید آهسته خوانده شوند، وجود دارد؟ اگر جواب مثبت باشد آیا اگر نافله‏های نمازهای جهری آهسته خوانده شوند و همچنین برعکس، مجزی است؟

ج: قرائت در نافله‏هاى نمازهاى جهرى مستحب است که بلند باشد و در نمازهاى اخفاتى مستحب است که آهسته باشد و اگر بر عکس هم انجام شود، مجزى است.

س 475: آیا بعد از قرائت سوره حمد در نماز واجب است که یک سوره کامل خوانده شود یا تلاوت مقداری از قرآن کریم هم کافی است؟ و در صورت اول آیا بعد از قرائت سوره، خواندن بعضی از آیات قرآنی جایز است؟

ج: در نمازهای واجب یومیه، پس از حمد باید بنابر احتیاط واجب، یک سوره کامل قرائت شود و قرائت آیاتی از قرآن کریم به جای سوره کامل، مجزی نیست. ولی قرائت بعضی از آیات به قصد قرآن بعد از قرائت یک سوره کامل، اشکال ندارد.

س 476: اگر بر اثر سهل انگاری و یا لهجه‏ ای که انسان به آن تکلم می‏کند، اشتباهی در قرائت حمد و سوره و یا در اعراب و حرکات کلمات نماز رخ دهد مثلاً کلمه یولَد به جای فتح لام، به کسر لام خوانده شود، نماز چه حکمی دارد؟

ج: اگر عامد باشد نماز باطل است و اگر جاهل مقصر (قادر بر یادگیری) باشد نیز بنابر احتیاط واجب، نماز باطل است، و الا نماز صحیح است. البته اگر نمازهای گذشته را با اعتقاد به صحّت‏، به‌صورت مذکور خوانده باشد، در هر صورت قضای آنها واجب نیست.

س 477: شخصی است که حدود 35 یا 40 سال سن دارد و پدر و مادرش در دوران کودکی به او نماز یاد نداده‏اند و سواد هم ندارد، اما سعی کرده است که نماز را به‌صورت صحیح یاد بگیرد، ولی قادر بر ادای صحیح کلمات و ذکرهای نماز نیست و بعضی از کلمات را اصلاً نمی‏تواند تلفظ کند، آیا نماز او صحیح است؟

ج: اگر آنچه را که قادر بر تلفظ آن است، انجام دهد، نمازش محکوم به صحّت‏ است.

س 478: من کلمات نماز را همانگونه که از پدر و مادرم آموخته‏ام و در دبیرستان آموزش داده‏اند، تلفظ می‏کردم. بعداً متوجه شدم که کلمات را اشتباه ادا می‏کرده‏ام. آیا طبق فتوای امام(قدّس‏سرّه) اعاده نماز بر من واجب است یا آنکه همه نمازهایی را که به آن صورت خوانده‏ام، صحیح هستند؟

ج: در فرض سؤال، تمامى نمازهاى گذشته محکوم به صحّت‏ است و اعاده و قضاء ندارد.

س 479: کسی که بر اثر ابتلا به بیماری لالی قادر بر تکلم نیست، ولی حواس سالمی دارد، اگر نمازش را با اشاره بخواند، آیا صحیح است؟

ج: نماز او در فرض مزبور صحيح و مجزى است.


قرائت و احکام آن‏

استفتائات جدید

س. با توجه به اینکه ملاک جهر(بلند خواندن)، آشکار کردن جوهر صدا و ملاک اخفات (آهسته خواندن) آشکار نکردن آن است؛ منظور از آشکار نکردن آن چیست؟

ج. ملاک آن است که جوهر صدا آشکار نشود، نه این که اصلاً شنیده نشود.

س. اگر ذکری اشتباه تلفظ شود و برای اصلاح فقط از حرفی که اشتباه بیان شده شروع شود صحیح است یا باید کل عبارت را از ابتدا تکرار کند؟ مثلاً در «بحول الله وقوته اقوم واقعد»، برای اصلاح تلفظ صحیح «ع» فقط، «عد» را تکرار کند؛ کسی که اینگونه نماز خوانده نمازش صحیح است؟

ج. در اذکار واجب نماز برای اصلاح کلمه ای که اشتباه تلفظ شده است، آن کلمه را تکرار کند و اگر کلمه «ال» مثل «المستقیم» دارد بنا بر احتیاط آن کلمه را با «ال» تکرار کند، همچنین اگر آن کلمه مضاف الیه بود مثل «المغضوب» احتیاطاً مضاف را هم تکرار کند؛ اما در قنوت و اذکار مستحب در صورتی که معنا تغییر نکرده باشد و غلط نیز از جهت ماده و اعراب، فاحش نباشد، تکرار لازم نیست. و در هر صورت چنانچه نمازهای قبلی را با اعتقاد به صحّت ، به‌صورت غلط خوانده باشد، قضای آن‌ها واجب نیست.

س. اگر کسی در نمازش عمداً یا سهواً یکی از سوره های سجده دار را بخواند حکم نمازش چیست و چه وظیفه ای دارد؟

ج. در نماز واجب، خواندن سوره‌های سجده دار جایز نیست و اگر عمداً یا سهواً یکی از آن سوره‌ها را بخواند تا به آیه‌ی سجده برسد باید بنابر احتیاط واجب سجده‌ی تلاوت را بجا آورد و برخیزد و اگر سوره تمام نشده آن را تمام کند و نماز را به آخر برساند سپس نماز را اعاده کند. و اگر قبل از رسیدن به آیه‌ی سجده متوجه شد احتیاط واجب آن است که سوره را رها کند و سوره‌ دیگری بخواند و نماز را تمام کند و سپس نماز را اعاده نماید.

س: اگر در هنگام خواندن حمد و سوره انسان كمى حركت كند آيا نماز را بايد دوباره بخواند؟

ج) اگر مختصر و به نحوى باشد که با استقرار و آرامش نماز منافات نداشته باشد، موجب بطلان نماز نمى‌گردد.

س: آيا بايد براى هر سوره در نماز قبل از بسم الله نيت همان سوره را كرد و بعد بسم الله آن را به نيت آن گفت؟

ج) لازم نيست.

س: آيا در نماز ظهر و عصر مى‌شود در رکعت اول و دوم «بسم الله الرحمن الرحيم» را بلند خواند؟

ج) مستحب است در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر «بسم الله» را بلند بگويد.

س. اگر در هنگام خواندن نمازهاى يوميه، خواندن حمد و سوره را در حين خميازه كشيدن ادامه دهيم، نماز ما چه حكمى دارد؟

ج) اگر قرائت صحيح خوانده شود، اشكال ندارد.

س: در جايى که سر و صدا زياد است اگر نماز ظهر يا عصر يا تسبيحات اربعه را آهسته بخوانم، صدايم به گوش خودم نمى‌‌رسد. آيا بايد آنها را بلند بخوانم؟

ج) بايد آهسته بخوانيد هر چند در مفروض سؤال.

س: اگر نمازگزار سهواً آيه‌اى از سوره را نخواند، حکم نماز او چيست؟

ج) اگر بعد از فوت محل تدارک متوجه شود، نمازش صحيح است.

س: آيا مى‌توان بعد از گفتن «بسم الله الرحمن الرحيم»، سوره نماز را معين كرد، يا از سوره‌اى به سوره ديگر عدول نمود؟

ج) «بسم الله الرحمن الرحيم» در سوره حمد جزو سوره است ولى در سوره‌هاى ديگر قرآن جزو سوره نيست، پس اگر «بسم الله الرحمن الرحيم» را به قصد سوره‌اى خواند و تغيير قصد داد و سوره ديگر خواند، تکرار «بسم الله الرحمن الرحيم» لازم نيست.

س: مشغول خواندن نماز واجب يوميه هستيم کسى در خانه را مى‌زند و کسى نيست که درِ خانه را باز کند. آيا مى‌توان قرائت سوره (منظور سوره‌اى که بعد از حمد مى‌خوانيم) را ترک کرد؟

ج) مورد مذکور به خودى خود بدون ضرورت مجوّز ترک سوره واجب نيست.

س: آيا بايد حمد و سوره نماز ظهر روز جمعه را بلند خواند؟

ج) مستحب است حمد و سوره نماز ظهر روز جمعه، بلند خوانده شود.

س: بلند خواندن قرائت حمد و سوره نماز ظهر روز جمعه چه حكمی دارد؟

ج) اشكال ندارد.

س: آيا مى‌توان در نماز بعد از سوره حمد چند آيه از سوره‌هاى بزرگ مثل بقره را خواند؟

ج) در نمازهاى واجب يوميه، قرائت آياتى از قرآن کريم به جاى سوره کامل، مجزى نيست. ولى قرائت بعضى از آيات به قصد قرآن بعد از قرائت يک سوره کامل، اشکال ندارد.

س: کسانى که دندانهاى طبيعى آنان افتاده است و به همين علت نمى‌توانند قرائت نماز را بطور کامل ادا کنند آيا در صورت قدرت و تمکن بابد از دندانهاى مصنوعى استفاده کنند؟

ج) در صورتى که قرائت آنها بدون دندان اشکال دارد در صورت تمکّن بايد استفاده کنند.

س: دوست من در حال خواندن نماز صبح بود و حمد و سوره را آهسته می‌خواند. آيا بر من واجب است که به او بگويم؟

ج) اگر سهواً انجام داده است لازم نيست مگر اينكه جاهل به حكم باشد كه در اين صورت بنابر احتياط واجب از باب ارشاد جاهل تذكر دهيد.

س: من در چند نمازم بعد از سوره فاتحه (حمد) سوره‌ى قدر را مى‌خواندم، و بعد از مدتى فهميدم كه سوره را كامل نمى‌خوانده‌ام. آيا بايد نمازهايم را قضا كنم؟

ج) اگر نمازهاى گذشته را با اعتقاد به صحّت‏، به صورت مذکور خوانده‌ايد، در هر صورت قضاى آنها واجب نيست.