اسرار نماز غفیله

تهران- الکوثر:  غفیله اسم مصغر از غفلت است؛ یعنی غفلت کوچک آمده است، در ساعت غفلت اگر دو رکعت نماز- هر چند خفیف و مختصر خوانده شود خداوند آن شخص را اهل دار کرامت (بهشت) قرار می‏دهد. (همان، ص 120) گفتنی است که کلمه غفیله از ماده غفلت است و علت این که این نماز را غفیله ی گویند، به خاطر این است که ساعت غفلت (بین مغرب و عشا) خوانده می‏شود زیرا معمولاً در این ساعت شیطان سعی می‏کند افراد را از یاد خدا و فضیلت وصف‏ناپذیر نافله غافل نماید.

شاید یکی از دلایل توصیه به اقامه نماز غفیله و ثواب آن، این است که: حضرت یونس علیه السلام یک لحظه غفلت کرد و از قوم خود جدا شد و سرنوشت او با دریا و ماهی پیوند خورد و در شکم ماهی پس از انابه به درگاه خدای سبحان نجات پیدا کرد و شاید تأکید رسول اکرم صلی الله علیه و آله بر این نماز، به لحاظ غفلت های کوچک و بزرگی باشد که ما هر روز مرتکب می شویم. تا ما هم از ظلمت های ظاهری و باطنی نجات پیدا کنیم.
بزرگان گفته اند:بالاترین ذکر در بین اذکار، ذکر یونسیه «لااله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین» است.
آیاتی که در نماز غفیله خوانده می شود اثر و خواصی دارد که اهل بیت(علیهم السلام) از آن مطلع بودند; ازاین رو به ما چنین دستوری داده اند; مثلا در مورد ذکر«لااله الاّانت» که در اول نماز غفیله خوانده می شود، از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمودند:اسم اعظم خداست و موجب استجابت دعا می باشد. 
قسمتی از ذکر نماز مستحبی که در رکعت اوّل خوانده می شود در سوره انبیا، آیه های 87 و 88 آمده و به ذکر «یونسی» نیز معروف است و همان دعایی است که حضرت یونس(علیه السلام) موقعی که در شکم ماهی بزرگ بود خواند و برای نجات خود از خدا کمک خواست. ذکر دیگر نماز غفیله که در رکعت دوم و بعد از سوره حمد می آید ـ در سوره انعام، آیه 59 آمده است که در این آیه شریف، از اسرار غیب و علم و قدرت خدا و وسعت دایره حکم و فرمان او سخن به میان آمده است.

در روایات شیعه برای نماز غفیله ثواب و فواید بسیاری بیان شده که ما در این جا به برخی از آنها اشاره می نماییم.

1. نماز بین نماز مغرب و عشاء بسیار فضیلت دارد و آن نماز توبه‏کنندگان است و در روایت وارد شده که به آن نماز «غفیله» می گویند و آن دو رکعت است، که در رکعت اول پس از حمد آیه وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً و در رکعت دوم پس از حمد آیه وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ می‏خوانند، و ثواب این نماز نزد خدا از گرفتن روزه بیشتر است.[دیلمی، حسن، ارشاد القلوب الی الصواب، سلگی نهاوندی، علی، ج‏1، ص 232] 
2. امام صادق(علیه السلام) از پدرش و او از پدرانش(علیه السلام) روایت نموده که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود:در ساعت غفلت نماز نافله گزارید هر چند که دو رکعت نماز ساده باشد؛ زیرا آن دو رکعت سرای ارجمندی و بهشت را به دنبال آورد. عرض شد:ای پیامبر خدا! ساعت غفلت کدام است؟ فرمود:بین مغرب و عشاء (نماز غفیله).[صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، حسن زاده، صادق، ص 115، ح 1] 
3. هشام بن سالم از امام صادق(علیه السلام) نقل می کند که آن حضرت فرمود:هر کس این دو رکعت را در بین نماز مغرب و عشا بخواند و به این دعا تبرّک جوید و حاجت خود را از حضرت حق طلب نماید خداوند حاجت او را بر آورده نماید و آن چه را خواهد به او کرامت کند».[ بهایی، منهاج النجاح فی ترجمة مفتاح الفلاح، بسطامی‏، علی بن طیفور، ‏ص 309]

کیفیت خواندن نماز غفیله

یکی از نمازهای مستحبّ نماز غفیله است که بین نماز مغرب و عشا خوانده می‏شود. این نماز دو رکعت است که در رکعت اوّل آن، بعد از حمد باید به جای سوره، این آیه را بخوانند:

«وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی‏ فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِی الْمُوْمِنِینَ». و در رکعت دوم بعد از حمد به جای سوره، این آیه را بخوانند «وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلَّا هُوَ وَ یَعْلَمُ ما فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ».

و در قنوت آن بگویند:«اللَّهُمَّ إِنِّی اسْأَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتِی لا یَعْلَمُهَا الَّا انْتَ انْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْ تَفْعَلَ بِی کَذا وَ کَذا» و به جای کلمه «کذا و کذا» حاجت های خود را بگویند و بعد بگویند:«اللَّهُمَّ انْتَ وَلِیُّ نِعْمَتِی وَ الْقادِرُ عَلَی طَلِبَتِی تَعْلَمُ حاجَتِی فَأسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ لَمَّا قَضَیْتَهَا لِی».[خمینی، روح الله، توضیح المسائل (المحشی) ، ج ‏1، ص 430،]

درباره این نماز غفیله آمده است: هر کس بین نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را بخواند، خداوند آنچه سوال کند به او عطا می‏نماید . (وسائل الشیعه، ج 8، ص 121)