آیا اذان و اقامه واجب است مکارم شیرازی

پرسش : نظر معظّم له در مورد برپایی مراسم عید نوروز چیست؟ پاسخ : اوّلاً: در برخی روایات نوروز را عید مذهبی دانسته اند که حوادث تاریخی مطلوب و یا پیروزی هایی در آن واقع شده؛ ولی با توجّه به این که اعتبار این روایات ثابت نیست نمی توان نوروز را به عنوان عید مذهبی در نظر گرفت امّا عید ملّی ایرانیان و بعضی کشورهای اسلامی دیگر است. مانند بسیاری از اعیاد که در میان اقوام جهان مرسوم است و بدعت هم محسوب نمی شود و اساس این عید ملّی آغاز بهار است که تحوّل مهمّی در عالم طبیعت و موجودات به وجود می آید. ثانیاً: به موازات این عید سنّت های حسنه و کارهای پسندیده ای از جمله دعا و توجّه به خداوند در آغاز سال، صله رحم، کنار گذاشتن کدورت ها، نظافت، مسافرت و تجدید قوا برای انجام کار بهتر، کمک به نیازمندان در هفته احسان و مانند آن انجام می شود که آثار مثبتی دارد و از نظر اسلام مطلوب است. ولی باید از آمیخته شدن این امور مثبت با خرافات و گناهان خودداری کرد؛ از جمله شب چهارشنبه سوری است که هیچ مدرکی برای آن نیست و تفاوتی با سایر چهارشنبه ها ندارد و ضایعات فراوانی هر سال در آن ایجاد می شود از جمله نقص در بدن یا آسیب رسیدن به بیماران قلبی و عصبی و زنان باردار، که نمی توان این ها را نادیده گرفت و گفت این مراسم جزء آداب نیاکان است، چرا که مصداق سخن مشرکان در آیه شریفه «وَ كَذلِكَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ في‏ قَرْيَةٍ مِنْ نَذيرٍ إِلاَّ قالَ مُتْرَفُوها إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلى‏ أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلى‏ آثارِهِمْ مُقْتَدُون‏» زخرف/23 خواهد شد. و پریدن از روی آتش و تبادل سرخی و زردی و امثال آن قطعاً از خرافات می باشد. همچنین روز سیزدهم فروردین که می تواند آثار مثبتی از جمله گردش در طبیعت و دیدن آثار عظیم خلقت خداوند و تفریح سالم داشته باشد و نباید آن را با خرافاتی از جمله نحس دانستن آن و پایمال کردن زراعت مردم به این بهانه و ارتکاب گناهان آلوده کرد. با توجّه به نکات فوق باید اعتدال را در مورد این عید در نظر گرفت؛ از طرفی نباید آن را به طور کامل نفی کرد زیرا آثار مثبت فراوانی دارد و نه هر چیز را که به نام عید نوروز انجام می شود پذیرفت « وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاس‏» بقره/143 . پرسش : آیا چیدن سفره هفت سین جایز است؟ پاسخ : این مراسم جزء تشریفات عید است البته مدرکی ندارد و ضرری هم به جائی نمی¬زند پس استفاده از آن اشکالی ندارد. پرسش : انجام غسل در روز عید نوروز چه حکمی دارد؟ پاسخ : می توانند در روز عید نوروز به قصد ثواب و رجاء غسل انجام بدهند. پرسش : استفاده از مواد محترقه در چهارشنبه سوری چه حکمی دارد؟ پاسخ : این کار خلاف عقل و شرع است. پرسش : با توجه به عدم مشروعیّت مراسم چهارشنبه سوری، آیا پریدن از روی آتش و فقط شادی و سرگرمی در این شب اشکال دارد؟ آیا نظر شما در مورد عدم اعتبار مراسم چهارشنبه سوری، فقط معطوف به مسائل خرافی و ضرر و زیان آن می باشد؟ پاسخ : بسیاری از خرافات منتهی به شرک می شود زیرا بعضی در انجام این مراسم معتقد بودند آتش زردی آنها را می گیرد و سلامتی به آن می دهد که این عقیده مساله توحید افعالی را زیر سوال می برد البته اینکه شما در چنین مراسمی شب خوشی داشته باشید و با دوستان و خویشان خود شاد باشید کسی مخالف آن نیست اما انجام آن مسائل خرافی و خطرناک است که با آن باید مخالفت کرد. پرسش : برگزاری مراسم چهارشنبه سوری چه حکمی دارد؟ پاسخ : چهارشنبه سوری از خرافات است و چنانچه برخی اعمال موجب آزار و اذیت دیگران شود حرام است. پرسش : در منطقه ما ميزان هدر رفت آب در مصارف کشاورزي و غيره خيلي زياد است مثلا آب نخل که مصرف آن 50 ليتر در ماه است موتورهاي برقي 24 ساعته روشن هستند و دولت هيچ نظارتي ندارد. آب بشدت پايين رفته و طعم آب فرق کرده و غير قابل شرب شده، مي خواستم بپرسم اين نوع مصرف، حق الناس محسوب مي شود؟ پاسخ : هر گونه اسراف در مصرف آب مخصوصا در جاهایی که موجب ضرر و زیان به دیگران شود حرام است. پرسش : حضرتعالى بارها بر ساده زیستى و پرهیز از تجمّل گرایى تأکید نموده اید ولى حتّى تجمّل گرها نیز خود را تجمّل گرا نمى دانند. وقتى از ایشان علّت را جویا مى شویم، بحث عرف و شأن را پیش مى کشند. لطفاً بفرمایید: ملاک اصلى و مشهود اسراف و تجمّل گرایى چیست؟ پاسخ : هر گونه هزینه اى که زاید بر نیازهاى مشروع انسان باشد، نوعى اسراف و تجمّل گرایى است البتّه شئون افراد، مختلف است و براى تشخیص مصداق، باید به عرف متعهّد و آگاه مراجعه کرد. پرسش : اسراف و تبذیر در احکام شرعی به چه معنا می باشد؟ پاسخ : اسراف به معنای تجاوز از حد است ولو اینکه دور ریخته نشود؛ ولی تبذیر یعنی اضافه آمدن غذا و دور ریختن آن و امثال آن. پرسش : آیا در صورت انجام استخاره، عمل به آن واجب است؟ پاسخ : عمل به استخاره واجب نیست ولى حتّى الامکان مخالفت نشود مگر این که مدّت قابل ملاحظه اى تأخیر بیندازد و بعد اقدام کند. پرسش : استخاره گرفتن از روی عادت در تمامی امور ریز و درشت زندگی، به طوری که فرد از علم و عقل خود و دیگران بهره ای نبرد چه حکمی دارد؟ پاسخ : باید توجه داشت استخاره مربوط به جایی است که انسان نه با علم و عقل خود بتواند راه را تشخیص دهد و نه از طریق مشاوره، به طوری که حیران و سرگردان شود؛ در غیر این موارد استخاره صحیح نیست. پرسش : آیا استخاره های اینترنتی صحیح است؟ پاسخ : در صورتی که یک فرد حقیقی استخاره را انجام دهد و نتیجه اعلام شود یا نرم افزار طوری تنظیم شده باشد که آیات آغاز یکی از صفحات قرآن را بدون اطلاع قبلی منعکس کند، مانعی ندارد. پرسش : بنابر نظر مبارک، استفاده از بعضى سموم شیمیایى که موجب مرگ جانداران مفید یا بى ضرر طبیعت مى شود، چه صورتى دارد؟ پاسخ : استفاده از هر چیزى که حیات جانداران مفید و بى خطر را به خطر بیندازد اشکال دارد. پرسش : ریختن فاضلاب ها در چشمه ها، رودها و دریاچه ها موجب تلف شدن هزاران هزار جاندار آبزى و صدمات غیر قابل جبران به طبیعت است نظر مبارک نسبت به انجام چنین کارى چیست؟ پاسخ : آلوده کردن رودخانه ها و دریاچه ها به طورى که موجب اتلاف جانداران آبزى شود و در نتیجه مردم گرفتار خسارت و زیان گردند، جایز نیست. پرسش : ریختن اجناس زائد (میوه هاى فاسد، کارتن، بسته ها، و مانند آن) به داخل جوى آب چه حکمى دارد؟ پاسخ : ریختن آنها در جوى آب، و آنچه باعث اذیّت و آزار و ضررِ و زیان مردم مى شود، جایز نیست، و بهتر است در مکان هایى که معمولا براى آن کار در نظر گرفته شده ریخته شود. پرسش : درختی که سایه اش وقف شده و الان برای زمین کشاورزی همسایه مانع کشت است حکمش چیست؟ پاسخ : آن قسمتی از درخت که وارد زمین همسایه شده است باید حذف شود یا رضایت همسایه جلب شود. پرسش : در مورد درختانی كه احتياج به آبيارى ندارند و از آب باران يا رطوبت زمين استفاده مى‏كنند، آیا معامله مساقات صحیح است؟ پاسخ : در فرض سوال، اگر به كارهاى ديگرى مانند بيل‏زدن و كود دادن و سمپاشى كه موجب زياد شدن يا مرغوبيت ميوه مى‏شود احتياج داشته باشد معامله مساقات در آن صحيح است. پرسش : در صورتی که ریشه درخت وقفی در باغ همسایه تبديل به درخت شده باشد،درخت ،ميوه و سایر منافع آن متعلق به چه کسی است؟ و اگرمزاحم بود مي توان آن را قطع کرد؟ پاسخ : در صورت مزاحمت قطع می شود واگر مزاحم نبود درخت متعلق به وقف است ولی مال الاجاره زمین را باید بدهد. پرسش : اگر زمين را به ديگرى واگذار كنند كه در آن درخت بكارد و آنچه عمل مى‏آيد مال هردو باشد، آیا این معامله صحیح است؟ و آیا این معامله را می توان مساقات نامید ؟ پاسخ : در فرض سوال، در صورتى كه تمام جهات را روشن كنند معامله صحيح است، هر چند مساقات ناميده نمى‏ شود. پرسش : اداره ای قصد دارد زمینى را خریدارى کرده و در آن، ساختمانى بنا کند. حال جهت توسعه ساختمان، اصرار بر ضمیمه کردن یا اجاره دائمى قطعه زمین مجاور که موقوفه است، دارد. و حتّى خرید زمین اصلى را منوط به این ضمیمه نموده است. حال آن که در وقفنامه، واقف زمین آن را وقف کاشتن درخت کرده تا از ثمراتش مخارج مسجد و خیرات آن مرحوم فراهم آید. لطفاً نظر مبارک را مرقوم فرمایید. پاسخ : در صورتى که تصریح شده باشد که باید در آن زمین درخت کاشته شود، باید به این شرط عمل کرد مگر این که زمین در جایى قرار بگیرد که عملاً امکان غرس درخت نباشد و فایده قابل ملاحظه اى از این راه عاید نشود، در این صورت مى توان آن را اجاره داد. پرسش : شخصى در زمین دیگرى درختى دارد که آن را قطع مى کند ولى از ریشه آن درخت نهالى مى روید و تبدیل به درخت مى شود، آیا این درخت متعلّق به صاحب اصلى درخت مى باشد و یا از صاحب زمین مى باشد؟ پاسخ : نهال مال صاحب درخت است. پرسش : شخصى درختى در زمین خودش مى کارد و ریشه آن به زمین شخص دیگرى مى رسد و از آن نهال مى روید آیا آن نهال از صاحب زمین است و یا از صاحب درخت؟ پاسخ : از صاحب درخت است، لکن صاحب زمین مى تواند یا اجاره بگیرد و یا با اطلاّع به صاحب درخت آن نهال را قطع کند. پرسش : دو نفر زمینى را معامله مى کنند به این عنوان که مالک، زمین خود را به دیگرى واگذار مى کند براى درختکارى و دیگرى هم درخت مى کارد قرارشان بر این بود که بعد از بزرگ شدن درختان، زمین را با درختان نصف کنند ، به همین شکل با رضایت طرفین عمل نمودند ولى تعیین نکردند که این طرف مال تو و آن طرف مال من باشد، آیا این مسأله ضررى به مغارسه مى زند؟ پاسخ : معامله مزبور اشکال ندارد و در موقع بلوغ درختان، مى توانند آن را با رضایت طرفین یا به وسیله قرعه تقسیم کنند و بعد از تقسیم هر کدام مالک سهم خودشان مى شوند. پرسش : چنانچه مسجدی کوچک بوده و برای برگزاری مجالس دینی و نماز جماعت مخصوصا در ایام ماه رمضان مشکلاتی را داشته و نیاز به توسعه داشته باشد،آیا می توان باغچه ای که در کنار آن می باشد و داخل آن درخت میوه وجود دارد و وقف نامه ی خاصی را ندارد، به مسجد اضافه نمود و ملحق به مسجد کرد؟ پاسخ : چنانچه باغچه متعلّق به مسجد است و توسعه مسجد براى نمازگزاران لازم مى باشد، قطع درخت مزبور اشکال ندارد. پرسش : درختانی را که برای استفاده از چوبشان پرورش می دهند خمس دارد؟ پاسخ : درختانى را كه براى استفاده از چوبشان پرورش مى‏دهند وقتى موقع فروش چوب آنها رسيد بايد خمس آن را بدهند، هر چند نخواهند آنها را بفروشند، ولى اگر موقع فروش آنها نرسيده خمس ندارد هر چند سالها بگذرد. پرسش : چند سال پيش يك نهال سيب از جايي سرقت كردم بعد از 4 سال اين نهال به بار نشسته و ما صاحب آن را نمي شناسيم حال آیا بايد پول نهال را صدقه بدهيم يا پول درختي كه به بار نشسته است؟ پاسخ : باید معادل قیمت درخت را بدهد و آنچه از ثمراتش استفاده کرده را نیز به مالک بپردازد و چنانچه صاحبش را به هیچ وجه نمی شناسد از طرف او به شخص نیازمندی بپردازد. پرسش : کلاغی گردویی را آورده به خانه یا زمین من انداخته الان آن گردو تبدیل به درخت شده حال سوال این که آن درخت متعلق چه کسی می باشد؟ پاسخ : متعلق به صاحب زمین است. پرسش : آیا سوزاندن و قطع درختی که سرسبز است، موجب ضمان و گناه است؟ پاسخ : این کار نوعی انحراف و کار حرامی است مگر اینکه ضرورت داشته باشد. و در صورتی که متعلق به دیگران باشد ضمان دارد.