یاسین
yasin.fileon.ir

نمازهای واجب

نویسنده : نازنین رحمانی | زمان انتشار : 09 آذر 1399 ساعت 13:34

‏‏نمازهای واجب شش است: اول: نماز یومیه، دوم: نماز آیات، سوم: نماز میت،‏‎ ‎‏چهارم: نماز طواف واجب خانه کعبه، پنجم: نماز قضای پدر که بر پسر بزرگتر واجب‏‎ ‎‏است، ششم: نمازی که به واسطۀ اجاره و نذر و قسم و عهد واجب می شود.‏

‏‏ ‏

‏‏نمازهای واجب یومیه

‏‏ ‏

‏‏نمازهای واجب یومیه پنج است: ظهر و عصر، هر کدام چهار رکعت، مغرب سه‏‎ ‎‏رکعت، عشا چهار رکعت، صبح دو رکعت.‏

‏‏مساله 728ـ‏‏ در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرایطی که گفته می شود‏‎ ‎‏دو رکعت خواند.‏

‏‏ ‏

‏‏وقت نماز ظهر و عصر

‏‏ ‏

‏‏مساله 729ـ‏‏ اگر چوب یا چیزی مانند آن را، راست در زمین هموار فرو برند‏‎ ‎‏صبح که خورشید بیرون می آید، سایۀ آن بطرف مغرب می افتد و هر چه آفتاب بالا‏‎ ‎‏می آید این سایه کم می شود و در شهرهای ما در اول ظهر شرعی به آخرین درجۀ‏‎ ‎‏کمی می رسد و ظهر که گذشت، سایه آن به طرف مشرق بر می گردد و هر چه‏‎ ‎‏خورشید رو به مغرب می رود، سایه زیادتر می شود بنابراین وقتی سایه به آخرین‏‎ ‎‏درجۀ کمی رسید و دو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت، معلوم می شود ظهر شرعی‏‎ ‎‏شده است ولی در بعضی شهرها مثل مکه که گاهی موقع ظهر سایه به کلی از بین‏‎ ‎‏می رود، بعد از آن که سایه دوباره پیدا شد، معلوم می شود ظهر شده است.‏

‏‏مساله 730ـ‏‏ چوب یا چیز دیگری را که برای معین کردن ظهر به زمین فرو‏‎ ‎‏می برند شاخص گویند.‏


‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 116

‎‏مساله 731ـ‏‏ نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت‏‎ ‎‏مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازۀ خواندن نماز ظهر‏‎ ‎‏بگذرد، و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازۀ خواندن نماز عصر،‏‎ ‎‏وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او‏‎ ‎‏قضا شده و باید نماز عصر را بخواند، و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت‏‎ ‎‏مخصوص نماز عصر، وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است، و اگر کسی اشتباهاً‏‎ ‎‏نماز ظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند نمازش صحیح است.‏

‏‏مساله 732ـ‏‏ اگر پیش از خواندن نماز ظهر، سهواً مشغول نماز عصر شود و در‏‎ ‎‏بین نماز بفهمد اشتباه کرده است، چنانچه در وقت مشترک باشد، باید نیت را به نماز‏‎ ‎‏ظهر برگرداند یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد‏‎ ‎‏می خوانم همه نماز ظهر باشد و بعد از آن که نماز را تمام کرد، نماز عصر را بخواند و‏‎ ‎‏اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام‏‎ ‎‏کند، و بعد نماز عصر را بخواند و احتیاط آن است که دوباره نماز عصر را هم بعد از‏‎ ‎‏آن بخواند و این احتیاط خیلی خوب است.‏

‏‏مساله 733ـ‏‏ در روز جمعه انسان می تواند به جای نماز ظهر دو رکعت نماز‏‎ ‎‏جمعه بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر را‏‎ ‎‏هم بخواند. و این احتیاط خیلی مطلوب است.‏

‏‏مساله 734ـ‏‏ احتیاط واجب آن است که نماز جمعه را از موقعی که عرفاً اول ظهر‏‎ ‎‏می گویند تاخیر نیندازد و اگر از اوائل ظهر تاخیر افتاد به جای نماز جمعه نماز ظهر‏‎ ‎‏بخواند.‏

‏‏ ‏

‏‏وقت نماز مغرب و عشا

‏‏ ‏

‏‏مساله 735ـ‏‏ مغرب موقعی است که سرخی طرف مشرق که بعد ازغروب آفتاب‏‎ ‎‏پیدا می شود، از بین برود.‏

‏‏مساله 736ـ‏‏ نماز مغرب و عشا هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند:‏

‏‏وقت مخصوص نماز مغرب از اول مغرب است، تا وقتی که از مغرب به اندازۀ‏
‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 117

‎‏خواندن سه رکعت نماز بگذرد، که اگر کسی مثلاً مسافر باشد و تمام نماز عشا را‏‎ ‎‏سهواً در این وقت بخواند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز مغرب نماز عشا را‏‎ ‎‏دوباره بخواند، و وقت مخصوص نماز عشا موقعی است که به اندازۀ خواندن نماز‏‎ ‎‏عشا به نصف شب مانده باشد که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را عمداً نخواند‏‎ ‎‏باید اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند و بین وقت مخصوص نماز‏‎ ‎‏مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترک نماز مغرب و عشا است که اگر کسی‏‎ ‎‏در این وقت اشتباهاً نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت‏‎ ‎‏شود، نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن به جا آورد.‏

‏‏مساله 737ـ‏‏ وقت مخصوص و مشترک که معنی آن در مسالۀ پیش گفته شد برای‏‎ ‎‏اشخاص فرق می کند، مثلاً اگر به اندازۀ خواندن دو رکعت نماز از اول ظهر بگذرد،‏‎ ‎‏وقت مخصوص نماز ظهر کسی که مسافر است تمام شده و داخل وقت مشترک‏‎ ‎‏می شود، و برای کسی که مسافر نیست، باید به اندازۀ خواندن چهار رکعت نماز‏‎ ‎‏بگذرد.‏

‏‏مساله 738ـ‏‏ اگر پیش از خواندن نماز مغرب، سهواً مشغول نماز عشا شود و در‏‎ ‎‏بین نماز بفهمد که اشتباه کرده، چنانچه به رکوع رکعت چهارم نرفته است، باید نیت‏‎ ‎‏را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد نماز عشا را بخواند، و اگر به رکوع‏‎ ‎‏رکعت چهارم رفته باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند. اما اگر تمام آنچه‏‎ ‎‏را خوانده، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد و پیش از رکوع رکعت چهارم‏‎ ‎‏یادش بیاید، باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند و بعد از آن عشا را‏‎ ‎‏بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز عشا دوباره مغرب و عشا را‏‎ ‎‏بخواند و این احتیاط خیلی خوب است.‏

‏‏مساله 739ـ‏‏ آخر وقت نماز عشا نصف شب است. و احتیاط واجب آن است که‏‎ ‎‏برای نماز مغرب و عشا و مانند اینها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کرد، و‏‎ ‎‏برای نماز شب و مانند آن تا اول آفتاب حساب نمایند.‏‎[1]‎


‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 118

‎‏مساله 740ـ‏‏ اگر از روی معصیت، یا بواسطۀ عذری نماز مغرب یا نماز عشا را تا‏‎ ‎‏نصف شب نخواند، بنابر احتیاط واجب، باید تا قبل از اذان صبح، بدون این که نیت‏‎ ‎‏ادا و قضا کند به جا آورد.‏

‏‏ ‏

‏‏وقت نماز صبح

‏‏ ‏

‏‏مساله 741ـ‏‏ نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیده ای رو به بالا حرکت‏‎ ‎‏می کند که آن را فجر اول گویند. موقعی که آن سفیده پهن شد، فجر دوم و اول وقت‏‎ ‎‏نماز صبح است. و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می آید.‏

‏‏ ‏

‏‏احکام وقت نماز

‏‏ ‏

‏‏مساله 742ـ‏‏ موقعی انسان می تواند مشغول نماز شود، که یقین کند وقت داخل‏‎ ‎‏شده است،یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند.‏

‏‏مساله 743ـ‏‏ نابینا و کسی که در زندان است و مانند اینها بنابر احتیاط واجب باید‏‎ ‎‏تا یقین به داخل شدن وقت نکنند مشغول نماز نشوند، ولی اگر انسان به واسطۀ ابر یا‏‎ ‎‏غبار و مانند اینها که برای همه مانع از یقین کردن است، نتواند در اول وقت نماز، به‏‎ ‎‏داخل شدن وقت یقین کند، چنانچه گمان داشته باشد که وقت داخل شده، می تواند‏‎ ‎‏مشغول نماز شود.‏

‏‏مساله 744ـ‏‏ اگر دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند، یا انسان یقین کند‏‎ ‎‏که وقت نماز شده و مشغول نماز شود و در بین نماز بفهمد که هنوز وقت داخل‏‎ ‎‏نشده، نماز او باطل است. و همچنین است اگر بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را پیش‏‎ ‎‏از وقت خوانده ولی اگر در بین نماز بفهمد وقت داخل شده، یا بعد از نماز بفهمد که‏‎ ‎‏در بین نماز وقت داخل شده، نماز او صحیح است.‏

‏‏مساله 745ـ‏‏ اگر انسان ملتفت نباشد که باید با یقین به داخل شدن وقت مشغول‏‎ ‎‏نماز شود، چنانچه بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را در وقت خوانده، نماز او صحیح‏‎ ‎‏است و اگر بفهمد تمام نماز را پیش از وقت خوانده یا بفهمد که در بین نماز وقت‏‎ ‎‏داخل شده است، نمازش باطل است.‏


‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 119

‎‏مساله 746ـ‏‏ اگر یقین کند وقت داخل شده و مشغول نماز شود و در بین نماز‏‎ ‎‏شک کند که وقت داخل شده یا نه، نماز او باطل است، ولی اگر در بین نماز یقین‏‎ ‎‏داشته باشد که وقت شده، و شک کند که آنچه از نماز خوانده در وقت بوده یا نه،‏‎ ‎‏نمازش صحیح است.‏

‏‏مساله 747ـ‏‏ اگر وقت نماز بقدری تنگ است که بواسطۀ به جا آوردن بعضی از‏‎ ‎‏کارهای مستحب نماز، مقداری از آن بعد از وقت خوانده می شود، باید آن مستحب‏‎ ‎‏را به جا نیاورد. مثلاً اگر بواسطۀ خواندن قنوت، مقداری از نماز بعد از وقت خوانده‏‎ ‎‏می شود، باید قنوت نخواند.‏

‏‏مساله 748ـ‏‏ کسی که به اندازۀ خواندن یک رکعت نماز وقت دارد، باید نماز را به‏‎ ‎‏نیت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تاخیر بیندازد.‏

‏‏مساله 749ـ‏‏ کسی که مسافر نیست، اگر تا مغرب به اندازه خواندن پنج رکعت‏‎ ‎‏نماز وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد باید‏‎ ‎‏فقط نماز عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند و اگر تا نصف شب به اندازه‏‎ ‎‏خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند، و اگر کمتر‏‎ ‎‏وقت دارد، باید فقط عشا را بخواند و بعداً باید نماز مغرب را بخواند و به احتیاط‏‎ ‎‏واجب نیت ادا و قضا ننماید.‏

‏‏مساله 750ـ‏‏ کسی که مسافر است اگر تا مغرب به اندازۀ خواندن سه رکعت نماز‏‎ ‎‏وقت دارد، باید نماز ظهر و عصر را بخواند، و اگر کمتر وقت دارد، باید فقط عصر را‏‎ ‎‏بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند. و اگر تا نصف شب به اندازۀ خواندن چهار رکعت‏‎ ‎‏نماز وقت دارد، باید نماز مغرب و عشا را بخواند و اگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا‏‎ ‎‏را بخواند و بعداً مغرب را بدون نیت ادا و قضا به جا آورد، و چنانچه بعد از خواندن‏‎ ‎‏عشا، معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر وقت به نصف شب مانده است باید‏‎ ‎‏فوراً نماز مغرب را به نیت ادا به جا آورد.‏

‏‏مساله 751ـ‏‏ مستحب است انسان نماز را در اوّل وقت آن بخواند و راجع به آن‏‎ ‎‏خیلی سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزدیکتر باشد بهتر است، مگر آن که‏‎ ‎‏تاخیر آن از جهتی بهتر باشد، مثلاً صبر کند که نماز را به جماعت بخواند.‏


‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 120

‎‏مساله 752ـ‏‏ هرگاه انسان عذری دارد که اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند،‏‎ ‎‏ناچار است با تیمم نماز بخواند، چنانچه بداند یا احتمال دهد که عذر او تا آخر وقت‏‎ ‎‏باقی است، می تواند در اوّل وقت، نماز بخواند. ولی اگر مثلاً لباسش نجس باشد یا‏‎ ‎‏عذر دیگری داشته باشد و احتمال دهد که عذر او از بین می رود بنابر احتیاط واجب‏‎ ‎‏باید صبر کند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشد، در آخر وقت‏‎ ‎‏نماز بخواند، و لازم نیست بقدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را‏‎ ‎‏انجام دهد، بلکه اگر برای مستحبات نماز مانند اذان و اقامه و قنوت هم وقت دارد‏‎ ‎‏می تواند تیمم کند و نماز را با آن مستحبات به جا آورد.‏

‏‏مساله 753ـ‏‏ کسی که مسائل نماز و شکیات و سهویات را نمی داند و احتمال‏‎ ‎‏می دهد که یکی از اینها در نماز پیش آید، باید برای یاد گرفتن اینها نماز را از اول وقت‏‎ ‎‏تاخیر بیندازد. ولی اگر اطمینان دارد که نماز را بطور صحیح تمام می کند، می تواند در‏‎ ‎‏اول وقت مشغول نماز شود، پس اگر در نماز مساله ای که حکم آن را نمی داند پیش‏‎ ‎‏نیاید نماز او صحیح است و اگر مساله ای که حکم آن را نمی داند پیش آید، می تواند‏‎ ‎‏به یکی از دو طرفی که احتمال می دهد، عمل نماید و نماز را تمام کند. ولی بعد از‏‎ ‎‏نماز باید مساله را بپرسد که اگر نمازش باطل بوده، دوباره بخواند.‏

‏‏مساله 754ـ‏‏ اگر وقت نماز وسعت دارد، و طلبکار هم طلب خود را مطالبه‏‎ ‎‏می کند در صورتی که ممکن است باید اوّل قرض خود را بدهد، بعد نماز بخواند، و‏‎ ‎‏همچنین است اگر کار واجب دیگری که باید فوراً آن را به جا آورد پیش آمد کند، مثلاً‏‎ ‎‏ببیند مسجد نجس است که باید اول مسجد را تطهیر کند، بعد نماز بخواند. و چنانچه‏‎ ‎‏اول نماز بخواند، معصیت کرده ولی نماز او صحیح است.‏

‏‏ ‏

‏‏نمازهایی که باید به ترتیب خوانده شود

‏‏ ‏

‏‏مساله 755ـ‏‏ انسان باید نماز عصر را بعد از نماز ظهر و نماز عشا را بعد از نماز‏‎ ‎‏مغرب بخواند و اگر عمداً نماز عصر را پیش از نماز ظهر و نماز عشا را پیش از نماز‏‎ ‎‏مغرب بخواند باطل است.‏

‏‏مساله 756ـ‏‏ اگر به نیت نماز ظهر مشغول نماز شود و در بین نماز یادش بیاید که‏
‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 121

‎‏نماز ظهر را خوانده است، نمی تواند نیت را به نماز عصر برگرداند بلکه باید نماز را‏‎ ‎‏بشکند و نماز عصر را بخواند و همین طور است در نماز مغرب و عشا.‏

‏‏مساله 757ـ‏‏ اگر در بین نماز عصر یقین کند که نماز ظهر را نخوانده است و نیت‏‎ ‎‏را به نماز ظهر برگرداند و داخل رکن شود و بعد یادش بیاید که نماز ظهر را خوانده‏‎ ‎‏بوده، نمازش باطل است و باید نماز عصر را بخواند، ولی اگر پیش از داخل شدن در‏‎ ‎‏رکن یادش بیاید باید نیت را به نماز عصر برگرداند و آنچه به نیت ظهر خوانده دوباره‏‎ ‎‏به نیت عصر بخواند و نمازش صحیح است.‏

‏‏مساله 758ـ‏‏ اگر در بین نماز عصر شک کند که نماز ظهر را خوانده یا نه، باید‏‎ ‎‏نیت را به نماز ظهر برگرداند. ولی اگر وقت بقدری کم است که بعد از تمام شدن نماز،‏‎ ‎‏مغرب می شود باید به نیت نماز عصر، نماز را تمام کند و نماز ظهرش قضا ندارد.‏

‏‏مساله 759ـ‏‏ اگر درنماز عشا، پیش ازرکوع رکعت چهارم شک کند که نمازمغرب‏‎ ‎‏را خوانده یا نه، چنانچه وقت بقدری کم است که بعد از تمام شدن نماز، نصف شب‏‎ ‎‏می شود، باید به نیت عشا نماز را تمام کند، و اگر بیشتر وقت دارد، باید نیت را به نماز‏‎ ‎‏مغرب برگرداند و نماز را سه رکعتی تمام کند، بعد نماز عشا را بخواند.‏

‏‏مساله 760ـ‏‏ اگر در نماز عشا بعد از رسیدن به رکوع رکعت چهارم شک کند که‏‎ ‎‏نماز مغرب را خوانده یا نه، باید نماز را تمام کند، بعد نماز مغرب را بخواند، ولی اگر‏‎ ‎‏این شک در وقت مخصوص به نماز عشا باشد خواندن نماز مغرب لازم نیست.‏

‏‏مساله 761ـ‏‏ اگر انسان نمازی را که خوانده احتیاطاً دوباره بخواند و در بین نماز‏‎ ‎‏یادش بیاید، نمازی را که باید پیش از آن بخواند نخوانده است، نمی تواند نیت را به‏‎ ‎‏آن نماز برگرداند، مثلاً موقعی که نماز عصر را احتیاطاً می خواند، اگر یادش بیاید نماز‏‎ ‎‏ظهر را نخوانده است، نمی تواند نیت را به نماز ظهر برگرداند.‏

‏‏مساله 762ـ‏‏ برگرداندن نیت از نماز قضا به نماز ادا و از نماز مستحب به نماز‏‎ ‎‏واجب جایز نیست.‏

‏‏مساله 763ـ‏‏ اگر وقت نماز ادا وسعت داشته باشد، انسان می تواند در بین نماز‏‎ ‎‏نیت را به نماز قضا برگرداند، ولی باید برگرداندن نیت، به نماز قضا ممکن باشد، مثلاً‏‎ ‎‏اگر مشغول نماز ظهر است، در صورتی می تواند نیت را به قضای صبح برگرداند که‏‎ ‎‏داخل رکعت سوم نشده باشد.‏

‏‎ ‎

‏‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 122