متن آموزش مداحی

بسم الله الرحمن الرحیم

جلسه اول کلاس آموزش مداحی مجمع الذاکرین هیات رزمندگان اسلام در فاطمیه بزرگ تهران – حاج سعید حدادیان

۹۴/۷/۸

کتاب صیادان معنی ، بعد از آنکه ما غور کردیم و تدبر کردیم و تمرین کردیم در بیانات رهبرمعظم آیت الله خامنه ای به این کتاب رسیدیم . بی اغراق عرض می کنم اگر حضرت ایشان در اقامه عزای عترت علیهم السلام ورود پیدا نمی کردند ما اینهمه پیشرفت را پیدا نمی کردیم. همیشه ضعف هایی هست اما اینکه ستایشگری اهل بیت این چهره های درخشان را به عنوان علمدار دارد زحمات ایشان از مهمترین ارکان این رشد بوده است . ایشان در مورد محتوا قبل و بعد از انقلاب زحمت کشیده اند . جریان های مختلف مداحی کشور را هم رصد کرده اند هم هدایت هم حمایت کرده اند و هم گاهی رسما مدیریت کرده اند . مثلا هیئت رزمندگان اسلام سال ۷۶ تأسیس شده و خیلی برکات داشته است در سطح کشور و خارج از کشور. صدها بلکه متجاوز از هزار جلسه از حمایت ها و هدایت های هیئت رزمندگان بهره برده است . مقام معظم رهبری از بدو تشکیل هیئت رزمندگان -که هیئت مدیره یکی آقای آهنگران بوده و یادداشت داده اند و آقا نامه ای داده اند که باید بازخوانی شود – از همان موقع تا کنون هر از گاهی جلساتی بوده و حضرت آقا هم گزارش کارها را بررسی می کرده اند و هم رهنمود داده اند . این از ۷۶ به بعد است . اما از دهه ۶۰ که آقا رئیس جمهور بوده اند مجمع الذاکرین که با محوریت آقای سازگار رقم می خورد عده ای از شاعران وستایشگران اهل بیت در تولد حضرت زهرا خدمت حضرت آقا می رسند و آن جلسه تا الآن هم تشکیل می شود . حضرت آقا راجع به مرحوم آهی صحبت می کنند که مشهد ۶ تا مداح داشت تهران هم زیاد نداشت . آقای آهی زمانی که بنده را نمی شناخت من ایشان را می شناختم و رصد می کردم .چه بسا از احوالات ما هم خیلی قبل ترها آگاه بوده اند . از آن طرف جریانی که استاد ما حاج آقای ارضی داشته اند به ویژه از آغاز دهه هفتاد عمده برنامه های فاطمیه و محرم را در بیت علمداری کرده حاج آقای ارضی و یاران ایشان و اینها را هم حضرت آقا مکرر مورد هدایت ها و حمایت ها قرار داده اند نه حمایت مالی بلکه حمایت معنوی و هدایتی . ایشان اشرافی که داشته اند همه را هم می شناسند . مثل آقای انسانی چه در زمینه شعر چه خواندن . از آنطرف مشهد وامدار ایشان است.

این کتاب که معرفی می کنم کتابی است که من از آقای امیری اسفندقه شنیدم که حضرت آقا فرمودند این کتاب بالینی بنده است .خود بنده مدت ها این کتاب را استفاده می کنم. نه اینکه فقط شعر حفظ کنیم دعای عرفه و کمیل و ندبه را حفظ باش اینها را هم حفظ کن. در زمینه ستایشگری اهل بیت مبحث منبر خوانی داریم که بالأخره ما مسئولیت تعلیم داریم یزکیهم و یعلمهم . ما در قبال مکتبمان اسلام دینمان وظیفه شرعی داریم . بنده بسیار پیش می آید که در جلسات همه طیب الله می گویند و راضی هستند ولی من خودم را سرزنش می کنم. مثلا در عرفه از خودم ناراضی بودم چون در مورد پدر و مادر نگفتم گرچه در مورد همه چیز خواندم یکی از اولیای الهی صبح عرفه به من فرمود امسال منا خونین می شود . من جدی نگرفتم و الا باید برای سلامتی حجاج بیشتر توسل می کردیم. یا موارد دیگر . ما باید قرآن بخوانیم و همه جا با قرآن باشیم و خود را بر قرآن عرضه کنیم .  ما شب اول ماه مبارک رمضانی رسیدیم خدمت آیت الله حق شناس فوق العاده عصبانی بودند روایتی را نشان دادند گفتند بخوان که اگر گناه زیاد شود بلا می آید، باید  با لباس بخوابید . ما جدی نگرفتیم . دو ماه بعد دیدیم زلزله بم آمد . خوب ما با دعا باید اینها را دفع کنیم ادفعوا امواج البلایا بالدعا . شماها ارباب توسل هستید سر بزنگاه باید حواستان بیشتر جمع باشد.

صائب از ۸۰ هزار تا ۳۰۰ هزار بیت می گویند شعر گفته تا ۸۰ سالگی عمر کرده است . شعرهای او به درد مداحی می خورد ولی من می بینم فضای این نسل به سمت این شعرهای صائب نمی رود .این کتاب صیادان معنی از آقای محمد قهرمان  به این درد می خورد که به سبک هندی است .  سبک هندی خیلی به کار ما مداحان می آید. ساده آن قصاب کاشی است که رده سوم سبک هندی است اسلوب معادله است یک مصرع معقول است یک مصرع محسوس است می گوید :

عمر عزیز خود منما صرف ناکسان                    حیف از طلا که خرج مطلا کند کسی

با تمثیل جلو می برد تا متوجه شویم .

جلوتر دو طرف اینطوری می شود :

دندان که در دهان نبود خنده بد نماست                       دکان بی متاع چرا وا کند کسی

من به این نتیجه رسیدم که چرا بگویم غزل حفظ کنید . محمد قهرمان از کسانی است که آقا می فرمایند دلبسته یاران خراسانی خویشم .

ما خدمت آقا بودیم آقای قاسمیان واعظ گفتند ما شعر شما را خوانده ایم . فرمودند از کجا داری ؟ عرض کرد نوارش را گوش کرده ام :

سرخوش زسبوی غم پنهانی خویشم

این غزل پخته و سخت و پر و پیمانی است . بعد یکی از آقایان گفتند که  آن جلسه که آقای قهرمان  و دیگران بودند ضبط شده و بعدا پخش  شده . که بعد هم آقای قهرمان به بهترین وجه شعر بسیار خوبی در پاسخ آن گفته اند و خاضعانه تواضع کرده اند . محمد قهرمان جمع آوری کرده شعرهای صائب را . ایشان تک بیت ها و دو بیت های برگزیده سبک هندی را جمع کرده  وشاعران آنها را هم معرفی کرده اند .تقریبا وسط کتاب ۹۵ تا ۱۰۰ صفحه تک بیت های صائب را آورده است .

بدترین چیزی که گریبان افراد را می گیرد وقتی سخنور می شوند این است که این بیت ها را می خواهند همه جا خرج کنند . نه ؛ قدر آنها را بدانیم و بجا استفاده کنیم . مثلا یک بیت که می گوید :

 نماز نیست رخت با من و دلت با غیر

آدم پررو هرکه نماز می خواند این را می خواند . استفاده بجا کن .

زندگی در کنار بزرگتر ها قاعده دارد نباید همیشه بپرد وسط حرف بزند . باید مراعات کرد که کی باید سخن گفت و کی نباید سخن گفت .

از حالا تا دوسال آینده شما ۱۰۰ تا یک بیت حفظ کنید بس است . کل تکلیفی که ما بدهیم همین است .

هفته ای یک تک بیت . شاگردان دهه هفتاد ما ۱۱۰ بیت قصیده غدیریه آقای سازگار را حفظ کردند که در هیچ مجلسی برای امیرالمؤمنین کم ندارند .

بنده در بخش منبر خوانی می خواهم شما سخنور شوید . برخی مداحان با صدای عالی می خوانند وقتی می خواهند وسطش حرف بزنند آدم عزا می گیرد . دو تا تک بیت بگویم بعد با هم انتخاب کنیم .

بس که ترسیده است چشم غنچه از غارتگران           بال بلبل را خیال دست گلچین می کند

یک بیت دیگر :

کمان بال و پر پرواز گردد تیر بی پر را

(کمان خودش مثل پرنده است)

در آغوش وصال از بیم هجران بیش می ترسم

در این گوشی همراهتان می توانید صائب را داشته باشید اگر علاقه مند شدید کل غزل را حفظ کنید .

عزیزی خاری و خاری عزیزی آورد از پی

در آغوش پدر از چاه و زندان بیش می ترسم

بدون اینکه اسم یوسف را ببرد . شما الآن بروید کربلا این غزل را زمزمه کنید . همه اش که شور و حرارت نیست زمزمه هم داریم.

محرم امسال :

کسی بود از این ابیات آقای سازگار دلش نلرزیده باشد ؟ این شعر را ما ۲۰ سال پیش داشته ایم دهه هفتاد . ای ملائک دشت را هامون کنید …

آقای سازگار صدا داشت و با نغمه خواند ؟ نه اما همه گریه کردید. پس ما هیچ مشکلی غیر از موقعیت های خاص –منا پیش آمده شعر جدید می خواهد- هیچ نیاز به شعر جدیدی نداریم . بعضی می گویند این شعر را فلانی شش سال پیش خوانده . من و جناب حسن آقای خلج و در بیشتر موارد حاج محمود آقای کریمی می گوییم این شعر را کسی خوانده خوب است من هم می خوانم .

شعر خوب الی ماشاء الله در این ۵ جلد کتاب آقای سازگار هست . سال ۶۳ یا ۶۴ بود مداحی شعری خواند من گفتم ۳ بیتش را حفظ کردم ۲ بیت دیگرش را بگو گفت برو نوارش را بخر . امروز می فهمم او کار درستی کرد ۵ جلد کتاب آقای سازگار در خانه ات هست می گویی چه بخوانم ؟

شعرهای سازگار آنقدر خوب است که برای خواندن همه هست . همه مصیبت ها را خواندند تو بیا در مولودی ها آخرش مصیبت است .

امسال محرم شما تأمین است .بعدا می بینیم شعرهای خوب دیگر می آید آنها را هم می خوانیم .

می توانی حفظ کن . حداقل موظفیم ۱۴ قصیده حفظ باشیم ۱۴ غزل مصیبت بلد باشیم . تا بعد به فضای نوحه بیاییم .

 یک وقت هست من شور  نمی خوانم نه اینکه نمی توانم بلکه استادهای من به من اجازه نمی دهند آقا تو از این کارها نکن اگر هر از چند گاهی شوری هم بخوانیم ما را مؤاخذه می کنند می گویند تو کار دیگری وظیفه دیگری داری . اینکه آقای کریمی می خواند مخصوص خودش است با تکیه بر ویژگی های صدایش این برای من نیست . نکته مهم اینجاست که من چه کسی هستم ؟ زور می زند با گردن کوچک خودش می خواهد حاج محمود کریمی را بخواند نمی تواند . خوب بیا از من تقلید کن .برو ببین یک هفته می توانی با حاج محمود زندگی کنی؟  او به اندازه همه شما ورزش می کند . می رود کوه از اینجا تا آنجا . خوب تو نمی توانی .

آقای خلج گام بالا دارد ولی خرجش نمی کند . دکتر گفت یک مدت بالا نخوان همه را پایین می خواند . روضه می خواهی بخوانی کار تو نیست که روضه مرا بخوانی . آقای مؤمنی چند وقت پیش زنگ زد گفت من چیزی در مقتل دیدم نمی توانم این را بخوانم گریه می کرد .آقای مؤمنی که روضه های سنگین می خواند گفت من نمی توانم بخوانم . گفت گفت بعد من گفتم ادامه اش این است ، من این را شب بیست و یکم خوانده ام هنوز دارم تاوانش را پس می دهم .

کار تو نیست . هر کار من کار تو نیست . باید با خودت مثلا بگویی تا سی سالم نشده فلان روضه را نمی خوانم تا چها سالم نشده فلان روضه را نمی خوانم …

بعد هم اذن می خواهد باید بنشیند . مرحوم سراج دندان مصنوعی اش را در آورد گفت آقا این قالب دهان من است .

ورزش کنگفو مثلا شکم قوی می خواهد چه و چه می خواهد .مداحی هم صدا می خواهد .

شما اگر صدا نداری نباید دلت بشکند. نمی شود کاری کرد. بله می توانی دکلمه بخوانی . مثل حاج محسن آقای عسکری و آقای  اقدم نژاد اما اینها ویژگی دیگری دارند سوزشان است .

ما دو حرف اصلی امشب زدیم محتوا بود : یکی صیادان معنی و یک ۵ جلد نخل میثم .

ما دعای عرفه خواندیم ، صبح جمعه دعای ندبه داشتیم . بعد از آن تا شب خانواده را بردیم گردش. خانواده داری هم می کنیم .

هفته ای یک بیت حفظ کنید .

و اینکه بروید خودتان را بشناسید ببینید به چه دردی می خورید . بنده با آقای سازور یک شنبه ها یکسال رفتیم خانه آقای ارضی مقتل گفته برای ما جوان جوان بودیم . یک سال من رفتم خانه آقای انسانی روضه عصر جمعه ایشان عاشورا خوانده ام گفته حالا بیا من بعدا به تو بگویم که تو به درد چه رشته ای می خوری بعد از یک سال گفته شما دو مقوله دعا و روضه . بد گفته ؟

ما گوش دادیم و عمل کردیم . تکلیف سوم این است که یک هفته با خود کار کنید که ببینید می خواهید چه کنید .

شهرت غیر از پیشرفت است . باید بفهمیم معنای پیشرفت چیست؟ آیا به تعداد جمعیت است؟ نه . ما درِ خانه حضرت زهرا هستیم . حضرت زهرا به تعداد جمعیت نگاه نمی کند . هر کسی وظیفه ای دارد .المؤمن هو عارف بزمانه مؤمن علی شأنه . با علما صاحب نفس ها . خدا رحمت کند آیت الله حق شناس را که دست ما را گرفت می فرمود : داداش جون یک نفر به روضه ات گوش بدهد بس است مسجد ما می آیی من واو به واوش  را گوش می دهم .

سال ۷۲ یا ۷۳ دهه سوم که بار می خوابید من می رفتم خانه آقای قریشی با ۶ نفر می خواندیم آخرش شاید شده بودند ۲۰ نفر . فکر نمی کردم ضبط میشده . بعدا پخش شد و رادیو هم گذاشت .

برای امام حسین باید خودمان بسوزیم بهترین گریس کاری حنجره گریه بر امام حسین است . بنده هم در گیر هستم نفس است . خیلی بد است که من دنبال شهرت باشم . اگر دنبال شهرتی برو مطربی کن . برای امام حسین باید سوخت . خدا به ما توفیق داد در زمان جنگ می خواندیم .

شما سر قبر پدرت گریه می کنی کسی بیاید بگوید بارک الله چقدر خوب می خوانی ، واقعا تو قدر پدرت را می دانی . نمی خواهی او را بزنی ؟

گریه بر امام حسین تواضع می خواهد هیچ چیزی ندیدم که به اندازه گریه بر امام حسین محبت بیاورد .

روش حفظ کردن شعر : کار مهم و سختی است و مراحلی دارد . اول یک بیت را حفظ کن هیچ کاری به بقیه نداری. ۲۰ – ۳۰ – ۴۰ بار بخوان بطوری که خودکار بیاید . فکر نخواهد . وقتی در خواندن راحت شدی بیت دوم را با هم می خوانی دوتا را با هم می خوانی تا مسلط شوی . بعد بیت سوم …آنقدر می خوانی که کاملا مسلط شوی . یک قصیده را ۴ بخش ۵ بیتی می کنی و ۵ بیتی حفظ می کنی.

مواظب باشید ادبیاتتان درست باشد . در مَثَل ها هم مواظب باشید .

بخش دوم حفظ تثبیت است حتما زود یک جا بخوان . اول خانواده رفیق ها. مرتب بخوانید . بعد یک جلسه مذهبی ثابت دارید بخوانید .